مهندس برزین (برژن), ایران شناس روسی, در ماه ذیحجه سال 1258ق (1841م), نقشه یی از تهران ترسیم کرد. در زمان ترسیم این نقشه، پیرامون شهر تهران همچنان با حصار شاه تهماسبی محصور بود.
در نقشه برزین, که در زمان محمدشاه قاجار ترسیم شده, محلات تهران عبارت بودند از: ارگ, عودلاجان, سنگلج, چالمیدان و بازار.
دروازههای تهران نیز عبارت بودند از: دروازه دولت و دروازه شمیران در شمال شهر, دروازه عبدالعظیم در جنوب. دروازه دولاب در جنوب شرقی و دروازه قزوین در غرب.
محله ارگ شاه نشین شهر بود و دور آن حصاری داشت که آن را از بقیه محلات شهر جدا میکرد و دور حصار خندق بود که در آن آب نبود.
جنوب محله ارگ سلطنتی به وسیله یک پل چوبی (تخته پل) به «سبزه میدان» در شمال محله بازار ارتباط مییافت. سبزه میدان ابتدا «تخته پل» نامیده میشد.
کاخ نگارستان از کاخهایی بود که در دورة پادشاهی فتحعلیشاه بناشد و در آن کاخ محمدشاه به ولیعهدی برگزیده شد و اندکی بعد, پس از مرگ فتحعلی شاه, در آن کاخ تاجگذاری کرد. کاخ بهارستان سالها کاخ شاهی بود.
باغ نگارستان نیز از باغهای مشهور تهران بود. در سال 1261ق, آب باغ به علت کمبود بارندگی یا مصرف زیاد کم شد. محمدشاه دستور داد «از رود کرج تا شهر تهران, که هفت فرسنگ مسافت است, نهری بزرگ با مخارج گزاف به طرف شهر جاری کرده, از بالای باغ نگارستان گذارانیدند که از دروازه شمیران به شهر مینشسته». پس از پایان این کار به دستور شاه, «بر سر نهر... جشنی ملوکانه گرفتند» (مرآت البُلدان, اعتمادالسلطنه, ج اول, ص939).
در زمان محمدشاه هنوز «میدان توپخانه» ساخته نشده بود. شمال محله ارگ بیابان بود و بعدها میدان توپخانه و قورخانه در آن جا ساخته شد. شرق ارگ خندقی بود که بعدها در دوره ناصرالدّینشاه با پرکردن آن, «خیابان ناصری» (ناصرخسرو) ساخته شد. جنوب ارگ نیز سبزه میدان (تختهپل) قرارداشت که خیابان جُبّه خانه در آنجا ساخته شد که بعدها خیابان بوذرجمهری نام گرفت. غرب ارگ نیز خیایان جلیلآباد بود که بعدها خیابان خیام نامیده شد.