کارهای ساختمانی نیروگاه اتمی بوشهر در سال ۱۹۷۵ بر اساس قراردادی که با شرکت زیمنس آلمان به امضاء رسید، آغاز شد. ولی پس از گذشت ۴ سال کارهای ساختمان پروژه نیروگاه اتمی بوشهر متوقف شد.
اولریش میگوید: «در اواخر حکومت پهلوی، شاه با مشکلات مالی روبه رو شد. ولی پس از انقلاب و روی کار آمدن ملاها، حکومت ایران این پروژه را لغو کرد، چرا که فکر میکرد این پروژه، راهی برای غربی ها جهت چاپیدن ایران است».
تا اینکه در سال ۱۹۹۵ روسیه کارهای ساختمانی پروژه تأسیسات اتمی بوشهر را آغاز کرد. نیروگاه اتمی بوشهر باید در سال ۱۹۹۹ تکمیل میشد. ولی به گفته تحلیلگران کارهای ساختمانی پروژه به دلیل مشکلات مالی، مشکلات فنی، و مناقشات قراردادی، و اشکالاتی در روابط بین تهران و مسکو به تأخیر افتاد.
اوت گذشته، روسیه سوخت اتمی را به ایران منتقل کرد تحلیلگران تصور میکردند که سوختگذاری در نیروگاه به زودی صورت خواهد گرفت. ولی انجام این پروسه چندین ماه به علت نشت در بخشی از راکتور به طول انجامید.
مشکلاتی هم با سیستم کامپیوتر بوشهر گزارش شد ولی مسئولان ایرانی بروز این مشکل به دلیل ویروس استاکسنت را تکذیب کردند. کارشناسان غربی گمان میبرند که این ویروس پیچیده کامپیوتری برای هدف قرار دادن تاسیسات ایران طراحی شده است.
گرگ تیلمان، از انجمن کنترل تسلیحات که یک شرکت خصوصی تحقیقاتی است میگوید اگر ویروس استاکسنت را خارجیها کارگذاشتند، آن وقت هدف آنان نیروگاه بوشهر نبود. بلکه این ویروس را در تاسیسات غنیسازی اورانیوم و دیگر تاسیسات اتمی ایران کارمیگذاشتند.
اگرچه برخی در غرب در مورد اینکه چرا ایران دارای منابع غنی نفت، نیاز به انرژی اتمی دارد ابراز نگرانی میکنند، کارشناسان میگویند روسها، حداقل برای مدتی کنترل نیروگاه اتمی بوشهر را در دست خواهند داشت. به گفته اولریش: «روسها راکتور را برای دو سال اول اداره خواهند کرد تا اینکه آنان بتوانند گروهی از ایرانیان را برای اداره راکتور آموزش دهند. ایرانیانی هستند که این امور را یاد بگیرند اما در حال حاضر، روسها این نمایش را اداره میکنند».
گرگ تیلمان میگوید توافق نهایی بین تهران و مسکو یک دهه ادامه مییابد. روسها تمامی سوختی که وارد نیروگاه اتمی بوشهر میشود را تهیه خواهند کرد و آن را پس از مصرف – یعنی وقتی دیگر قابلیت استفاده برای تولید برق را ندارد – از نیروگاه خارج میکنند. و این مسأله، یعنی خروج سوخت از نیروگاه بسیار مهم است چرا که، از سوخت مصرف شده میتوان پلوتونیوم استخراج کرد که قابلیت استفاده در تولید سلاح را دارد.
علاوه بر این، آژانس بین المللی انرژی اتمی، بر فعالیتهای نیروگاه بوشهر از ابتدای ورود سوخت تا انتها نظارت میکند.
به گفته تیلمان، آژانس بینالمللی انرژی اتمی، نظامی برای حساب ورود و خروج سوخت اتمی به نیروگاه بوشهر دارد و مقدار سوخت وارد شده و خارج شده ضبط میشود. این کارشناس اضافه میکند که بهاندازه کافی در نیروگاه بوشهر مسأله اندازه گیری در این مورد از سوی آژانس رعایت میشود و خطر کمی برای تغییر فعالیتهای اتمی به سمت برنامه تولید سلاح اتمی وجود دارد. دیگر کارشناسان نیز با این اظهارنظر موافق هستند.
به گفته اولریش: «اگر تلاشی وجود داشته باشد که انحرافی بهوجود آید، نه تنها روسها از این مسأله آگاهی مییابند، بلکه آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز از آن مطلع خواهد شد. ایجاد انحراف هسته ای در این مورد یک کار ساده ای نیست. وقتی میله های سوخت وارد راکتور شود و روشن شوند، آنها بهشدت رادیواکتیو خواهند بود، و مثلاً نمیتوان یکی از آنها را برداشت و زیر پیراهنتان قایم کنید و از در نیروگاه خارجشان کنید. نگهداری از اینها کار بزرگی است و نمیتوان مخفیانه آن را انجام داد».
مسئولان ایرانی گفته اند که نیروگاه اتمی بوشهر تا اواسط فوریه سال آینده میلادی، بهطور کامل به بهرهبرداری میرسد، یعنی قابلیت تولید برق را پیدا میکند و سرانجام ۱۰۰۰ مگاوات برق تولید خواهد کرد. به گفته اولریش، نیروگاه بوشهر ۳ درصد کل برق مورد نیاز ایران را تامین میکند. به عبارتی اگر این نیروگاه در غرب بود، برای یک میلیون خانوار برق تولید میکرد.
کشورهای غربی نیروگاه اتمی بوشهر را تهدیدی برای خود نمیبینند. این دیدگاه اخیراً نیز از سوی هیلری کلینتون، وزیر امورخارجه آمریکا تکرار شد. خانم کلینتون به خبرنگاران گفته بود که نیروگاه اتمی بوشهر، مشکل ما نیست، بلکه مشکل ما، تاسیسات هسته ای در نظنز و دیگر تاسیسات هسته ای مخفی در قم و مناطق دیگر است که ما فکر میکنیم در آنها، فعالیتهای مرتبط با تولید بمب هسته ای صورت میگیرد.
نطنز، پایگاه اصلی ایران برای غنی سازی اورانیوم است.
تیلمان میگوید: «ایرانیها میگویند قم، جای دیگری برای غنی سازی اورانیوم خواهد بود. راکتور آب سنگین اراک هم وجود دارد… و اینها چیزی است که میتواند سرانجام منبعی برای تولید بمب پلوتونیومی باشد».
ایران بارها اعلام کرده است که فعالیت هسته ای اش تنها هدفهای صلح آمیز دارد. اما کشورهای غربی مدتها بیم داشته اند که تهران در پی ساخت سلاح اتمی است. از سال ۲۰۰۶ ، شورای امنیت سازمان ملل متحد چهار قطعنامه تحریمی علیه ایران تصویب کرده است و از این کشور خواسته است اطلاعات مربوط به برنامه مشکوک اتمی اش را ارائه کند، اما این موارد فایده ای نداشته است.
تلیمان میگوید مشکل ایران، نبود شفافیت در فعالیتهای اتمی اش است تا بتواند جهان را قانع سازد که تنها به دنبال تولید انرژی صلح آمیز اتمی است و نه سلاح اتمی.