مجالس مداحی یا دیسکو؟

سایت صدای آمریکا، ۱۸آذر: به‌رسم این سالها، ماه محرم فصل هنرنمایی مداحان جوان و تازه به میدان آمده‌ای است که در تکیه‌ها و حسینیه‌های شهرهای بزرگ و کوچک ایران، به ویژه تهران، دمنده شور و هیجان به شرکت‌کنندگان در مناسک مذهبی‌اند.

امروزه، روز این مجالس، به ویژه مداحیهای شبانه یکی از مشکلات را به تزاید برای حاکمیت اسلامی ‌شده‌اند. زیرا از یکسو حاکمیت خواهان شرکت هرچه باشکوه‌تر مردم در مجالس عزاداری عاشورای حسینی است و آن را نشانه‌ای از تقویت پایه‌های مذهبی و مردم خود ارزیابی می‌کند و از دیگر نگران نفوذ افکار و آیینها و مناسک «الحادی» برآمده از زمانه در این سنت دیرینه است. نفوذ و نمود آشکار موسیقی پاپ غربی در این مراسم یکی از این دلنگرانیهاست.

این نگرانی آن‌چنان است که علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی با پرده‌پوشی و رازداری، بی‌آن که خواسته باشد از انواع موسیقی غربی راه‌یافته به هیاتهای عزاداری یا مداحان نامی برده باشد، با تأکید بر رد استفاده از موسیقی‌های جدید در مراسم عزاداری یادآور شد: «صیانت از روش‌های سنتی برای پاکیزه نگهداشتن و حفظ میراث‌های گذشته باید در مراسم هیأت‌های مذهبی لحاظ شود».

اما علی معلم دامغانی، رئیس جدید فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی، زبانی آشکارتر به کار گرفته و گفت: «مدح مداح امروز در آدم‌هایی که دورش نشسته‌اند و مخصوصا شور و حرارتی که نشان می‌دهند، با دیسکوهایی که آن طرف وجود دارد، شباهت‌های بیشتری دارند تا مجلسی که در گذشته به آن گفته‌اند تعزیه».
علی معلم دامغانی افزود: «اما امروز مجالسی از این دست جایی است که یک جوان همه مستی و شور جوانی را می‌تواند آشکار کند و هر چه بیشتر و موفق‌تر، مورد عنایت بیشتر».

اما موافقان این شیوه‌های جدید در مداحی که موافق این شور و هیجان هستند در نقطه مقابل قرارگرفته می‌گویند اینها انحراف نیست بلکه تحیر است. برای نمونه روزنامه کیهان شریعتمداری در گزارشی در این باره که سال گذشته منتشر کرد از قول حجت الاسلام مرتضی ادیب یزدی مسئول مجتمع فرهنگی مسجد بلال صدا و سیما نوشت: «مداحان دچار انحراف نشده‌اند بلکه گرفتار تحیرند».

کیهان شریعتمداری هم‌چنین به‌نقل از حجت‌الاسلام تاج لنگرودی که در گزارش کیهان کارشناس علوم دینی خوانده شده نوشته است: «اینها آسیب نیست؛ بروز احساسات پاک جوانان است».

اما یکی از جامعه‌شناسان شهری در تهران در سنجش میان موسیقی غربی و مداحیها گفته است: «ویدیوکلیبهای ارائه شده از مجالس شبانه مداحی در تهران و شهرستانها که در یوتیوب در دسترس همگان قرار گرفته تفاوتی چندان با ویدیوکلیبهای موسیقیهای «هوی متال» ندارند مگر یکی دو مورد که یکی عدم حضور دختران در لابلای پسران است و دیگری نادیده ماندن نوازندگان موسیقی».

استفاده از مواد مخدر توسط این مداحان که در تهران «خوانندگان دیسکوهای اسلامی» نامیده می‌شوند، نیز پدیده‌ای ست که از چشم مسئولان جمهوری اسلامی دور نمانده و در ویدیوکلیبهای پخش شده در یوتیوب قابل تشخیص است.

علی معلم دامغانی رئیس فرهنگستان هنر در این باره واژه دوپینگ را بکار برده تا استفاده از مواد مخدر توسط مداحان را اشاره‌ای کرده باشد. او می‌گوید: «این شور و حرارت یک مقدار هم به قاعده دوپینگ‌های ورزشی اتفاق می‌افتد و به امام حسین (ع) هیچ نسبتی ندارد».

محرم امسال برای مداحان و دیسکوهای اسلامی بهتر از سالیان گذشته است؛ زیرا گردانندگان و مدیران این مجالس اجازه یافته‌اند تا دختران را نیز به دیسکوهای اسلامی راه دهند.

به گفته یکی از جامعه‌شناسان شهری گردانندگان و اجراکنندگان دیسکوهای اسلامی پشتگرم به استقبال عمومی جوانان و چراغ سبز حاکمیت دست به تابوشکنی زده همان آیینها و رسومی را مرسوم می‌کنند که تاکنون در شمار ممنوعه‌ها و حرامات جامعه بشمار می‌آمده‌اند، چیزهایی از قبیل هیجانات و شورمستیهای جوانان و همه آن اعمال برخاسته از اقتضای جوانی که بخشی از دیسکوهای غرب است و از ضروریات جوانی بشمار می‌آید.

این مشکلات تنها مختص به تهران نیست. برای نمونه خبرگزاری شمال نیوز در تحلیل مفصلی از این «انحرافات» و ورود «الحاد» به مراسم عاشورای حسینی نوشته است: «استفاده‌های غیرمتعارف از واژه‌های غلط‌انداز و شبهه‌افکن می ‌و میخانه، ساغر و پیاله، عشق و عاشقی و عشقبازی و مستی و از خود بیخود شدن و غیره در بیان حالات وصال عرفانی و کمال ربانی امام حسین (ع) و نیز رابطه عاطفی - تکلیفی با حضرت زینب (س) و حضرت عباس (ع)، که حقیقتاً غیرالزامی و موهن و توهم آفرین است! استفاده ناپسند برخی از مداحان از آهنگها و ملودیهای ترانه‌های خوانندگان طاغوتی و غیرمجاز که افکار عمومی با آنها آشنا بوده و بلافاصله متنهای اصلی را به ذهن آورده و با یادآوری آهنگین آنها، قداست‌شکنی از نهضت حسینی شکل گرفته و به‌جای تاثیرپذیری مثبت، تبعات ناخوشایندی خواهند داشت!».