محمود احمدی‌نژاد اعلام کرده که قرار است خبرگزاری ایرنا "با ارتقای جایگاه اداری" زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری شود. البته این بار اول نیست که این سخنان از سوی مقامات دولت دهم بیان می‌شود. حدود پنج ماه پیش از این، رحیم مشایی رئیس دفتر احمدی‌نژاد اعلام کرده بود که قرار است ایرنا با ارتقای تشکیلاتی تحت نظر ریاست جمهوری قرار گیرد.
 
برخی رسانه‌ها نیز پیش از این اعلام کرده‌ بودند که بر اساس طرحی از سوی شورای اطلاع‌رسانی دولت قرار است دبیرخانه شورای اطلاع رسانی، خبرگزاری‌های ایرنا و ایسنا، موسسه ایران (شامل روزنامه ایران و دیگر نشریات وابسته به آن) و معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد در هم ادغام شده و همگی زیر نظر دفتر ریاست جمهوری قرار گیرند.
 
در حال حاضر مدیرعامل ایرنا با پیشنهاد وزیر ارشاد و تصویب رئیس جمهور تعیین می‌شود. از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد تا به امروز چهار مرتبه ریاست این خبرگزاری تغییر کرده. غیر از عبدالله ناصری آخرین مدیر ایرنا در دولت محمد خاتمی که بعد از ریاست جمهوری احمدی‌نژاد خود از این سمت استعفا داد، سایر مدیران این خبرگزاری برکنار شده‌اند.
 
گذشته از تغییر مدیران، تغییر رویکرد این رسانه نیز مورد توجه فعالین مطبوعاتی قرار گرفته است. خبرگزاری ایرنا که به قاعده سایر خبرگزاری‌ها باید محل تولید خبر باشد، بعد از ریاست جمهوری احمدی‌نژاد به محل انتشار یادداشت‌های تند علیه منتقدان دولت تبدیل شده و کارکرد خبریش را تا حد زیادی از دست داده است.
 
محمد تهوری روزنامه‌نگار مقیم امریکا درباره این تغییر مشی ایرنا می‌گوید: «ایرنا تنها مجموعه‏ی اطلاع‏رسانی رسمی دولت جمهوری اسلامی است. یعنی این‏که نه تلویزیون زیرمجموعه‏ی دولت است، نه هیچ‏کدام از روزنامه‏ها مستقیماً زیر نظر دولت هستند، ایرنا و روزنامه‏ی ایران، تریبون رسمی رییس‏جمهور هستند. بنابراین وقتی صدا و سیما تبدیل می‏شود به تریبون رسمی آقای خامنه‏ای و مجموعه‏ی حکومت، ایرنا هم برای خودش این حق را می‏بیند که تبدیل شود به تریبون رسمی آقای احمدی‏نژاد و این کار را انجام بدهد. نه صدا و سیما کارش حرفه‏ای است، نه ایرنا کارش حرفه‏ای است».
 
سلب امکان نظارت مجلس بر ایرنا
در حال حاضر علی‌اکبر جوانفکر مشاور مطبوعاتی احمدی‌نژاد و رئیس ایرنا، یکی از نزدیکان فکری خط احمدی‌نژاد است بنابراین اصرار مجموعه دولت برای قرار گرفتن ایرنا زیر نظر ریاست جمهوری کمی عجیب به نظر می‌رسد.
 
محمد تهوری در توضیح این اصرار عجیب دولت می‌گوید: «برداشت من این است که وقتی شما یک دستگاه دولتی که زیرمجموعه‏ی یک وزارت‏خانه‏ است را  زیر نظر ریاست جمهوری می‏برید، اولین اتفاقی که می‏افتد، این است که امکان نظارت بر این نهاد را از پارلمان سلب می‏کنید».
 
وی اضافه می‌کند که در حال حاضر ایرنا در یک وضعیت دوگانه قرار دارد، از یک سو مسئولیتش همچنان با وزرات ارشاد است ولی از دیگرسو چون ریاست آن با تایید رئیس‌جمهور انتخاب شده از وزیر ارشاد حرف‌شنوی ندارد و خود را تابع رئیس‌جمهور می‌داند. آقای تهوری اضافه می‌کند: «در چنین وضعیتی، وزیر ارشاد مسئولیت‏اش در قبال عمل‏کرد خبرگزاری جمهوری اسلامی باقی است. یعنی پارلمان هنوز می‏تواند وزیر ارشاد را بابت عمل‏کرد ایرنا مورد سئوال قرار بدهد، ولی عملاً وزیر ارشاد کاره‏ای نیست. این اتفاق باعث می‏شود که وزیر ارشاد فشار بیاورد که خبرگزاری از این حالت دربیاید؛ یا زیرمجموعه‏ی وزارت ارشاد باقی بماند و وزارت ارشاد روی آن نظارت و کنترل داشته باشد، یا این‏که مستقیماً برود زیر نظر ریاست جمهوری و وزارت ارشاد از خودش سلب مسئولیت کند. من فکر می‏کنم، این اختلاف باعث شده که این‏ها به این جمع‏بندی رسیده‏اند که کلاً ایرنا را ببرند جزو زیرمجموعه‏ی ریاست جمهوری که وزیر ارشاد هم این‏جا مسئولیت و الزامی به پاسخ‏گویی نداشته باشد».

 بخش خصوصی هم ایرنا را نمی‌پذیرد
تا پیش از این بحث‌ها، ایرنا مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی بود و قرار بود به بخش خصوصی واگذار شود. در حقیقت مثل خبرگزاری

 فارس حامی دولت بماند ولی بودجه آن به صورت خصوصی تامین شود. علی‌اکبر جوانفکر مدیرعامل کنونی ایرنا اما اخیرا فاش کرد که طی نامه‌ای به خامنه ای از وی خواسته‌اند تا ایرنا را از لیست اصل ۴۴ خارج کند که این کار هم انجام شده است.
 
محمد تهوری اصولا بعید می‌داند که بخش خصوصی قادر به اداره خبرگزاری ایرنا باشد. او می‌گوید: «ایرنا از مجموعه‏های پرهزینه‏ی دولت است. هیچ‏کدام از شرکت‏ها و دستگاه‏های پرهزینه‏ی دولت، به بخش خصوصی واگذار نشده است. آن چیزی به بخش خصوصی واگذار می‏شود که بخش خصوصی قادر به اداره‏اش باشد. ایرنا از مجموعه‏هایی است که بخش خصوصی قادر به اداره‏اش نیست».
 
این همکار سابق روزنامه ایران، خبرگزاری ایرنا را به یک غده سرطانی تشبیه می‌کند که تنها راه حل برای آن انحلال آن است: «ایرنا در مجموعه‏ی حاکمیت تبدیل به یک غده‏ی سرطانی شده که هیچ‏کارش نمی‏توانند بکنند. ایرنا مجموعه‏ای است که از کار حرفه‏ای کاملاً فاصله گرفته، پرسنل ایرنا، تا آن‏جایی که من در جریان بودم، میانگین سنی‏شان بالای ۳۷-۳۸ سال بود و خیلی‏های‏شان به سن بازنشستگی نزدیک شده‏اند، بنابراین کارکرد حرفه‏ای و کارکرد خبری‏شان را از دست می‏دهند. در عین حال چون این‏ها پرسنل خبرگزاری هستند، دولت امکان انتقال آن‏ها به نهادهای دیگر را ندارد، چون آن‏ها کار تخصصی خبرنگاری قرار است انجام بدهند و من بعید می‏دانم که هیچ بخش خصوصی‏ای حاضر بشود، چنین دستگاهی را خریداری کند».
 
محمد تهوری معتقد است با آمدن تکنولوژی‌های نوین ارتباطی و خبررسانی، خبرگزاری ایرنا با آن ساختار قدیمی و سنتی دیگر کارکرد خود را از دست داده و توانایی رقابت با ابزار نوین اطلاع‌‌رسانی را ندارد بنابراین وی معتقد است بهترین کار در حال حاضر انحلال این خبرگزاری است: «کاری که باید بکنند، نه خصوصی‏سازی ایرنا، بلکه به‏نظر من، انحلال آن است. چون الان با آمدن تکنولوژی‏های جدید اطلاع‏رسانی و تعدد خبرگزاری‏هایی که وجود دارد، ایرنا نشان داده که دیگر توانایی رقابت با آن‏ها را ندارد. زمانی ایرنا و واحد مرکزی خبر، دو دستگاه خبررسانی بودند که انحصاراً تولید خبر را در اختیار داشتند. امروز دیگر این انحصارشان شکسته شده.  بنابراین این‏ها دیگر کارکرد ندارند و حتی قادر به رقابت با دستگاه‏های دیگر نیستند. شما اگر ایرنا را حتی با ایسنا مقایسه کنید، مبلغ بودجه‏ی ایرنا ده‏ها برابر بیشتر از دستگاه‏های دیگر است، ولی کارکرد خبری‌ا‏ش خیلی ضعیف‏تر است. بنابراین، من فکر می‏کنم که زمان انحلال این دستگاه‏ها رسیده است».
 
هدف اصلی چیز دیگری است
وقتی اخبار اخیر مربوط به تغییر و تحولات احتمالی در خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی را در کنار اخبار مربوط به رسانه‌ها در یک سال اخیر می‌گذاریم متوجه می‌شویم که مجموعه دولت در نظر دارد تا آنجا که ممکن است رسانه‌ها را در اختیار خود داشته باشد. بستن تمامی رسانه‌های مستقل و منتقد دولت در طول یک سال و نیم گذشته، بازداشت و زندانی کردن خبرنگاران تا حدی که به گفته‌ی سازمان گزارشگران بدون مرز، ایران را "بزرگترین زندان روزنامه‌نگاران در خاورمیانه" تبدیل کرده و سلب امکان کار از روزنامه‌نگاران باقیمانده، فعالین مطبوعاتی را به این نتیجه رسانده که هدف اصلی این جابه‌جایی‌ها و تغییر و تحولات چیز دیگری است.
 
محمد تهوری در این باره می‌گوید: «مجموعه‏ی دولت و مجموعه‏ی حاکمیت اعتقاد و باوری به جریان آزاد اطلاع‏رسانی ندارد. هرچه می‏گذرد، بیشتر تلاش می‏کند که ابزارهای اطلاع‏رسانی را در کنترل و انحصار خودش دربیاورد. منتها اتفاق مثبتی که رخ داده، این است که تکنولوژی‏های جدید اطلاع‏رسانی و شبکه‏های نت‏وورکی که جدیداً جهان را و نه فقط جامعه‏ی ما را دربرگرفته، این تلاش دولت را بی‏اثر کرده است. دولت می‏کوشد با در کنترل قرار دادن دستگاه‏های اطلاع‏رسانی، اخبار را انحصاراً در دست خودش نگاه دارد، منتها شبکه‏های اطلاع‏رسانی جدید و شبکه‏های اجتماعی، این کار را از دست دولت گرفته و دولت عملاً آب در هاون می‏کوبد».
دویچه وله