روبرتو توسکانو سفیر سابق ایتالیا در ایران، احمد شهید وزیر خارجه سابق مالدیو و امین مدنی وکیل حقوق‌بشر سودانی سه نفری هستند که قرار است در روز ۱۷ ژوئن یکی از آنها انتخاب و به‌عنوان گزارشگر ویژه سازمان ملل به ایران سفر کند.
روبرتو توسکانو در حال حاضر پژوهشگر موسسه وودر ویلسون در واشنگتن است و در بخش ایران این موسسه فعالیت می‌کند. وی از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۸ سفیر ایتالیا در ایران بوده.
برخی فعالان حقوق‌بشر ایرانی معتقدند که توسکانو به‌دلیل اقامت در اروپا و آمریکا و در تماس دائم بودن با فعالان حقوق‌بشر ایرانی، بیش از دو نامزد دیگر با وضعیت ایران آشناست. از سوی دیگر برای کنشگران ایرانی حقوق‌بشر نیز ارتباط داشتن با وی آسانتر از دو نفر دیگر است.
معمار حقوق‌بشر
احمد شهید، از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ وزیر امورخارجه مالدیو بوده است. وی اکنون مشاور نخست وزیر مالدیو در سیاست خارجی است. حسن نایب هاشم فعال حقوق‌بشر و یکی از شرکت‌کنندگان در جلسات شورای حقوق‌بشر سازمان ملل از احمد شهید با نام ”معمار حقوق‌بشر مالدیو“ نام می‌برد. وی درباره احمد شهید می‌گوید: «آقای احمد شهید سابقه‌ی خوبی از نظر فعالیت‌های حقوق‌بشری دارند و می‌شود گفت که ایشان جزو معماران جامعه نوین مالدیو هستند که به سمت دموکراسی حرکت می‌کند. دراثر کوشش‌های ایشان دفتر نمایندگی مالدیو در ژنو تأسیس شده و ۹ کنوانسیون‌های مهم حقوق‌بشر به تصویب دولت مالدیو رسیده است. به‌هرحال همه اعضای کمیسیون انتخاب گزارشگر ویژه روی آقای احمد شهید اتفاق آراء داشتند و ایشان تا این لحظه نسبت به دو نفر دیگر شانس بیشتری دارند».
امین مدنی وکیل مدافع حقوق‌بشر اهل سودان است و در حال حاضر در یک موسسه حقوقی در خارطوم مشغول به کار است. او در عین حال مشاوره نمایندگان عراق و افغانستان را نیز در سازمان ملل عهده‌دار است.
حسن نایب هاشم می‌گوید ارتباط گزارشگر ویژه با نهادهای مدنی ایران و فعالان ایرانی مهمتر از رابطه او با دولت ایران است
برخی از کنشگران حقوق‌بشر معتقدند دو نامزدی که از کشورهای مسلمان سودان و مالدیو هستند، شانس بیشتری برای همکاری با جمهوری اسلامی را دارند. آقای نایب هاشم اما به چنین چیزی معتقد نیست. او می‌گوید جمهوری اسلامی تا به‌حال نشان داده که اهل همکاری با گزارشگر ویژه نیست و از سوی دیگر تماس داشتن این گزارشگر با فعالان ایرانی و جامه مدنی ایران مهمتر از ارتباط او با دولت ایران است.
شانس بیشتر گزارشگر امسال
گالین دوپل و موریس کاپیتورن دو گزارشگر قبلی حقوق‌بشر در ایران بودند. گالین دوپل از ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۴ (۱۳۶۵ تا ۱۳۷۳) و موریس کاپیتورن از ۱۹۹۵ تا ۲۰۰۱ (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۰) گزارشگر ویژه حقوق‌بشر در ایران بودند.
گالین دوپل نخستین شخصیت بین‌المللی بود که اعدام‌های سال ۶۷ را رسماً اعلام کرد. موریس کاپیتورن نیز به‌دلیل هم‌زمانی دوران ماموریتش با دولت خاتمی، امکان بازدید از زندانها و بازداشتگاههای زیادی را پیدا کرد.
حسن نایب هاشم معتقد است به‌دلیل شرایط کنونی، هریک از این سه نامزد که برای ایران انتخاب شوند، بهتر از دوگزارشگر قبلی خواهند توانست ماموریتشان را به انجام رسانند. او می‌گوید: «مثلاً در مراجعه‌ای که آقای گالیندوپل به ایران داشت، تنها امکانی که برایش فراهم آمده بود، این بود که توانست از بخشی از زندانها دیدار کند و اصلاً خبردار نبوده و یا نشده که بخشهای دیگری هم هست. ولی امروز به کوشش مدافعان حقوق‌بشر تقریباً تمام مسائل داخل زندان روشن است و احیاناً اگر دیداری صورت گیرد، با اطلاعاتی که از قبل دارند، می‌توانند با تصویر روشن‌تری حرکت می‌کنند».
وی هم‌چنین معقتد است که در مقایسه با گزارشگران قبلی، احمد شهید و روبرتو توسکانو در تماس بیشتری با جامعه مدنی ایران هستند و به همین دلیل دید بهتری نسبت به اوضاع کنونی ایران دارند.
۱۷ ژوئن آخرین فرصت فعالان حقوق‌بشر ایرانی
ریاست دوره‌ای شورای حقوق‌بشر سازمان ملل که در حال حاضر برعهده نماینده کشور تایلند است، روز ۱۷ ژوئن به پایان می‌رسد. رئیس دوره‌ای این شورا تا آن تاریخ فرصت دارد تا از بین سه نامزد اعلام‌شده یک نفر را به‌عنوان گزارشگر ویژه حقوق‌بشر برای ایران معرفی کند.
حسن نایب هاشم می‌گوید هرچند از نظر حقوقی این حق رئیس دوره‌ای شورای حقوق‌بشر است که گزارشگر ویژه را انتخاب کند، ولی وی قطعاً از مشورت و هم‌فکری نهادهای مدنی و فعالان حقوق‌بشر ایرانی استفاده خواهد کرد. او می‌گوید: «رئیس شورای حقوق‌بشر در سه هفته‌ای که جلسات این شورا جاری خواهد بود، قطعاً با نمایندگان کشورهای مختلف و هم‌چنین با پنج نماینده‌‌ی کمیسیون انتخاب کاندیداها در این مورد مشورت خواهد داشت. نهایتاً تصمیم‌گیری با ایشان است، ولی به‌هرحال بدون مشورت چنین تصمیمی را نمی‌گیرد. ما امیدواریم که فعالان حقوق‌بشر این سه کاندید را در این دوره مورد بررسی قرار دهند و جنبه‌های مثبتی را که هرکدام می‌توانند داشته باشند بیشتر نمایان کنند.
سایت رادیو آلمان 4 خرداد
