گزارش کشته شدن مأموران امنیتی و نظامی سوری را منابع مخالف رژیم اسد نیز که در قبرس مستقر هستند با احتیاط تأیید کرده‌اند.
بنابر پاره‌ای گزارشها، در بعضی از نقاط شمال غربی سوریه، من‌جمله حمص، حما، جسرالشغور و لتاکیه که محل درگیریهای روز یک‌شنبه بوده است، شورشیان مسلح جسد مأموران امنیتی دولت را از تیر‌های چراغ برق در خیابانها آویخته‌اند.
دولت سوریه «گروههای تروریست» را مسئول کشتار مأموران امنیتی طرفدار رژیم معرفی کرده، در حالی که مخالفان رژیم اسد «دفاع از خود و بیرون راندن مأموران از شهر‌ها» را وسیله توجیه قتل مأموران دولتی قرار داده‌اند.
اخوان‌المسلمین در کنار قبیله‌ها
محل درگیریهای مسلحانه اخیر نزدیک شهر حما و از جمله مراکزی است که اخوان‌المسلمین سوریه در آن دارای نفوذ قابل ملاحظه ای است.
مخالفت اخوان‌المسلمین و سنی‌های سوریه که اکثریت جمعیت آن کشور را تشکیل می‌دهند، با رژیم حافظ اسد، پدر بشار، رئیس‌جمهور کنونی، در انتهای دهه هفتاد به اوج رسید و در سال ۱۹۸۲ با کشتن ده‌ها هزار نفر از ساکنان شهر حما درهم کوبیده شد.
اینک به نظر می‌رسد که اتحاد تازه قبیله‌ای با ترکیبی از اخوان‌المسلمین سوریه، به‌خصوص در نواحی شمالی و شمال غربی، در روزهایی که اسد آماده برگزاری جشن پایان ناآرامیهای سه ماه در کشور و اعلام «اعاده نظم» می‌شد، حکومت اقلیت علوی‌ها و بعثی‌ها را مورد تهدید جدی قرار داده است.
الگوی ایرانی
هفته گذشته حکومت اسد، ظاهراً با هماهنگی مشاوران امنیتی رژیم ایران و در اقدامی مشابه با اعزام «داوطلبان ایرانی عازم بحرین» داوطلبان سوری و فلسطینی را به حضور در خطوط مرزی اسراییل در منطقه جولان فراخواند.
حکومت اسد انتظار داشت که هزاران نفر «داوطلب» در این برنامه نمایشی شرکت کنند. هدف حکومت سوریه این بود که ناآرامیهای داخلی از راه گشودن یک جبهه خارجی از مسیر خود منحرف شده و هم‌چنین «حمایت گسترده مردمی از رژیم» نیز به نمایش گذاشته شود.
همان‌گونه که طرح عزیمت داوطلبان اعزامی ایران به بحرین بی‌نتیجه ماند، اجرای این طرح در سوریه هم به‌دلیل حضور اندک «داوطلبان» به شکست کشیده شد. تیراندازی سربازان اسراییلی به سوی چند صد نفر «داوطلب سوری» عازم مرز و به قتل رسیدن و زخمی‌شدن تعدادی از آنها، شکست طرح گشودن جبهه برون‌مرزی را تکمیل ساخت.
در نتیجه نیروهای نظامی سوری که پشت سر «داوطلبان» غیرمسلح قرار گرفته بودند ناگزیر از فراخواندن آنها و تعطیل برنامه تظاهرات ضداسرائیلی طرفداران حکومت اسد شدند.
تجدید نا‌آرامی‌ها
طراحی و اجرای ناموفق این نمایش اعلام «پایان بحران» در دمشق را با تاخیر روبه‌رو ساخت. طی فاصله ایجاد شده، موج تازه‌ای از مقابله مسلحانه شورشیان ضد حکومت بشار اسد با نیروهای دولتی در مرکز و شمال غرب سوریه آغاز شد.
بسیاری از ناظران، وضعیت موجود در سوریه را ناشی از تلافی‌جویی قبیله‌ای در مقابل اعمال خشونت مأموران امنیتی حکومت بعثی اسد می‌دانند. تاکنون طی درگیریهای سه ماهه در سوریه بیش از ۱۱۰۰ نفر به قتل رسیده‌اند.
به‌منظور مقابله با خشونت مأموران امنیتی دولت، قبایل سوری که به‌خصوص در مناطق مرزی با اردن و عراق دارای ارتباطات فامیلی و نسبت‌های مشترک هستند، از راههای مرزی به مسلح ساختن بیشتر افراد خود پرداختند.
مطابق با گزارشهای متعددی از ابتدای ماه آوریل ارسال سلاحهای سبک و نیمه‌سنگین و هم‌چنین مواد انفجاری از سوی قبایل و منابع مستقر در کشور‌های اردن عراق و عربستان سعودی به سوریه افزایش یافته است.
به‌دلیل افزایش قابلیت نظامی‌شورشیان، آرام ساختن شهر‌های سوریه از طریق اعزام تعداد بیشتری از پرسنل امنیتی و نظامی، تدریجا دشوار‌تر از پیش خواهد شد.
به علاوه، کشته شدن تعداد بیشتری از مردم (عموما سنی‌مذهب که در مجموع ۷۵ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند) ادامه فرمان‌برداری و حفظ تعهد فرماندهان نظامی به رژیم اسد را متزلزل خواهد ساخت.
منابع اسراییلی که تا هفته قبل با ابراز خوشحالی غیررسمی از اعمال کنترل اسد بر ناآرامیهای داخلی سوریه سخن می‌گفتند، اینک از کنترل شورشیان بر مناطقی مانند حمص، حما و جسرالشغور یاد می‌کنند.
شکاف در بدنه رژیم اسد
انتشار گزارشهایی از همین منابع در روز دوشنبه حاکی از تمرد سرتیپ مناف طلاس، فرمانده تیپ ۱۰۵ نیروهای مخصوص گارد رئیس‌جمهوری و معاون ژنرال ماهر اسد، برادر بشار، بود و این‌که وی تهدید کرده که تا تأمین خواسته‌های او و افسران زیردستش آنها از انجام هر اقدام (نظامی) در مناطق نا‌آرام کشور خودداری خواهند کرد.
شاید مهم‌تر از گزارش تمرد روز یک‌شنبه ژنرال طلاس، که سنی‌مذهب و از قبیله طلاس و متولد شهر الرستن (یکی از مراکز درگیریهای اخیر) است، حضور دوشنبه شب ژنرال محمد شاعر، وزیر کشور رژیم اسد، در تلویزیون سراسری سوریه و بیانیه‌ای است که او انتشار داد.
شاعر در تلویزیون سوریه مدعی شد که «مشکل کنونی سوریه تلاش برای از میان برداشتن رژیم آن کشور نیست، بلکه تلاش برای نابود ساختن کشور است. سوریه امروز در مقابل تروریست‌های مسلح قرار گرفته است».
تکیه بیشتر بر ارتش
به‌منظور آرام ساختن شهر‌های شمالی، اسد اخیراً تیپ ۵۵۵ ارتش را که در شرایط عادی برای دفاع از دمشق در نظر گرفته شده، به آن مناطق اعزام داشته است. همزمان تیپ ۸۵ ارتش نیز به شهر‌های نا‌آرام حمص، حما و جسرالشغور اعزام شده است.
با انفجار روز یک‌شنبه پل بزرگ فرات توسط شورشیان با استفاده از مواد منفجره‌ای که از انبار‌های ارتش به دست آمده بود اینک نقل و انتقالات نظامی و عبور و مرور تانک‌ها بین مرکز و جنوب سوریه تا حدود زیادی مختل شده و همین امر توانایی‌های ارتش را برای اعاده کنترل بر محلهای تجمع و تحت کنترل شورشیان دشوار‌تر از پیش می‌سازد.
در وضعیت کنونی اگر‌چه اعلام شمارش معکوس برای رژیم بشار اسد و سقوط نهایی آن تا حدودی زود هنگام به نظر می‌رسد، در عین حال قرار گرفتن آن را در سراشیب می‌توان یک ارزیابی عمل‌گرایانه دانست.
مخالفان رژیم سوریه، من‌جمله رهبران «حزب توسعه ملی»، اینک سقوط رژیم اسد را قطعی معرفی می‌کنند. در صورت تحقق این ارزیابی، گذشته از تغییر تمامی معادلات قدرت در خاورمیانه، رژیم اسلامی ایران نیز متحمل سخت‌ترین ضربه‌ای خواهد شد که از زمان جنگ هشت‌ساله با عراق بر آن وارد شده است.
رادیو فردا 19 خرداد
