در مجلس شانزدهم، مصدّق، نماینده اول تهران، مبارزه خود را با شرکت نفت ایران و انگلیس ادامه داد و به خصوص با قرارداد الحاقی گس ـ گلشائیان به مخالفت برخاست.
   پس از تشکیل کمیسیون نفت در مجلس، که مصدق ریاست آن را به عهده داشت، تلاشهای او باعث شد که این کمیسیون پس از ماهها بررسی، مذاکره و جدل، پیشنهاد لغو قرارداد الحاقی را به مجلس ارائه دهد. در جلسه 4 آذر 29 کمیسیون نفت، مصدّق پیشنهاد ملّی کردن صنعت نفت در سراسر کشور را، که به امضای نمایندگان جبهه ملی عضو این کمیسیون رسیده بود، مطرح کرد. «به نام سعادت ملت ایران و به منظور کمک به تأمین صلح جهانی، امضاکنندگان زیر پیشنهاد می نماییم  که صنعت نفت در مناطق کشور، بدون استثنا، ملّی اعلام شود، یعنی عملیات اکتشافی، استخراج و بهره برداری در دست ملّت ایران قرارگیرد».
  کمیسیون نفت این پیشنهاد را نپذیرفت، ولی افکار عمومی به شدّت از آن حمایت کرد.
   روز 4 اسفند سفیر انگلیس به سپهبد رزم آرا، نخست وزیر وقت، که مخالف ملی شدن نفت بود و از پیشنهاد آمریکا مبنی بر تقسیم  پنجاه ـ پنجاه عواید نفت بین ایران و انگلیس حمایت می کرد، اطّلاع داد که به هیچ وجه زیر بار ملی شدن صنعت نفت ایران نخواهدرفت.
   روز 16اسفند، مصدّق در جلسه کمیسیون نفت به دولت رزم آرا و خود او به شدّت انتقادکرد و با اشاره به پشتیبانی ملت ایران از پیشنهاد ملی کردن نفت در سراسر کشور، اعلام کرد:   «حکومتی را که به چنین پستیها و بنده صفتیها تن دردهد، ملت ایران قانونی نمی شناسد».
   در همان روز، قبل از ظهر، سپهبد رزم آرا در مسجد سلطانی تهران توسط خلیل طهماسبی ترور شد. فردای آن روز، کمیسیون نفت به اتّفاق آرا، اصل ملی شدن صنعت نفت را تصویب و، به صورت مادّه واحده پیشنهادی، به مجلس شورای ملی ارائه کرد. مجلس شورا در روز 24 اسفند ماده واحده پیشنهادی کمیسیون نفت را به شرح زیر به تصویب رساند: «مادّه واحده ـ مجلس شورای ملی تصمیم مورّخ 17 اسفند 1329 کمیسیون مخصوص نفت را تأیید و با تمدید مدت موافقت می نماید».
   روز 29 اسفند مجلس سنا اصل ملی شدن صنعت نفت را مورد تأیید قرارداد و به این ترتیب، صنعت نفت ایران بعد از حدود 50سال سلطه انگلیس بر آن، سرانجام ملی شد.