یک فایل صوتی که این هفته علنی شد ــ نوشته شده در یک وب سایت که توسط حامیان منتظری، که در 2009 مرد ــ مدعی ارائه یک نگاه اجمالی جدید به گذشته او، تلاش نا امیدانه برای محدود کردن کشتار و دستگیری بود. اهمیت آن بیشتر از حدس، گمان تاریخی است، اگر منتظری در قدرت بالا رفته بود، ایران میتوانست یک مسیر بسیار متفاوتی را برود.
منتظری منتقد تزلزل ناپذیر نسبت به رویاهای بلند پروازانه حکومت دینی ایران بود. در شرایط گسترده تر، او احساس میکرد به روح انقلاب خیانت شده است علی رغم اینکه خمینی و سایر روحانیها در محکم کردن قدرت بعد از شاه مورد حمایت غرب که در 1979 برکنار شد میکوشیدند. منتظری معتقد بود که روحانیان باید بعنوان مشاور و راهنمای کشور، کنار بایستند، در همان حال مقامات منتخب و مستخدمان- تکنوکرات شایسته، سکان را بدست بگیرند. شکاف با خمینی توسط منتظری وقتی قطعی شد که او با محاکمات سیاسی مخفی و اعدام های سریع که تحت نام حفاظت از انقلاب میشد مخالفت کرد.
این جدایی در ماههای آخر جنگ بین ایران عراق در سالهای 80 تا 88 واقع شد. با درگیری ضعیف شد و تقریبا در هم شکست، ایران به سختی از آنهایی که فکر میشد دشمنان داخلی اند شکست خورد. آنها دانشجویان متمایل به غرب، اقلیت های مذهبی و ملی و گروههای اپوزیسیون، و مجاهدین خلق یا ام ای کی، که حملات چریکی ناکامی را شروع کرده بودند شامل میشد.
یک گروه با نفوذ که به اسم ”کمیته مرگ معروف” است توسط خمینی راه افتاد که هم اکنون ادامه دارد. ولی هزاران نفر _ توسط دار زدن یا جوخه آتش یا در جاهایی مثل زندان اوین تهران، مردند.
به گفته عفو بین الملل در گزارش سال 1990، هزاران نفر بین سالهای 86 و 90، از جمله بیش از 2000 زندانی سیاسی بین جولای و ژانویه 89 اعدام شدند.  سازمان مجاهدین و سایر گروهها تعداد کشته شدگان را خیلی بالاتر اعلان کردند.
«به نظر من، این بزرگترین جنایت اجرا شده در دوره جمهوری اسلامی است، برای اینکه تاریخ ما را سرزنش خواهد کرد، این تصمیم را شما گرفته اید» این نوار ضبط شده منتظری درجولای 88 به یک گروه قضاییه ارشد و اشخاص امنیتی است، که نفر اطلاعات داخلی، مصطفی پور محمدی نیز بود، که حالا بعنوان وزیر دادگستری در دولت رییس جمهور حسن روحانی، بکار مشغول است.
مطمئن باشید بعد از 50 سال مردم رهبری خمینی را مورد قضاوت قرار میدهند و میگویند او خون آشام بود، رهبری وحشی و خونریز بود. . . . اضافه کرد من نمیخواهم تاریخ او را اینطور بیاد داشته باشد، منتظری که یکروز از مورد اعتماد ترین نزدیکان او برای دهه ها قبل از اینکه جدا شوند، بود.
نوار 40 دقیقه ای ضبط شده توسط یک گروه اپوزیسیون شورای ملی مقاومت ایران، که در واشینگتن و سایر شهرها دفتر دارد ترجمه شده است، ترجمه مشابهی توسط رسانه های دیگر مثل بی بی سی زبان فارسی تکثیر شده است.
مسولین ضبط نمیتوانستند مستقلا تایید کنند، احمد، پسر منتظری روحانی مدره گفت: مقامات اطلاعات به او فرمان داده اند که روز چهارشنبه نوار را از وب سایت حذف کند.
مریم رجوی رئیس شورای ملی مقاومت گروه مخالف ایران، مصرانه خواستارشد که دادستان بین المللی از نوار به عنوان شواهد بیشتراستفاده کند که میتواند بعنوان اتهامات فشار برای این قتل عام سیاسی در اواخر دهه 1980 مورد استفاده قراربگیرد. او اشاره کرد که بعضی از مقاماتی که در اجرای تصفیه کمک کرده اند مانند پورمحمدی ودیگران که با منتظری ملاقات کردند تا به امروز از همان ابتدای این رژیم در بالاترین سطح از قضایی، سیاسی ودستگاه اطلاعاتی مقام دارند.
خمینی در ژوئن 1989، کمتر از یک سال پس از تاریخ گفته شده از ضبط نوار، مرد و توسط یک روحانی پایین رتبه، آیت الله خامنه ای جانشین سازی شد. برخی از مخالفان میگویند خامنه ای به عنوان یک رهبر کم خطر، قبل از اینکه قدرت حکومت دینی یا حامیان قدرتمند خود مانند سپاه پاسداران انقلاب را به چالش بکشد، انتخاب شد .
منتظری در جلسه 1988 گفت ”کشتن راه اشتباهی در برابر یک فکر، یک ایده است“، با اشاره به کسانیکه در آن زمان مخالف رهبری ایران بودند. ”آنها یک فکر و یک ایده، در پاسخ به یک روند، یک منطق – حتی یک منطق معیوب هستند با کشتن هیچ چیزی حل نخواهد شد بلکه بدتر خواهد شد“.
او ادامه داد ”ما برای همیشه در قدرت نخواهیم بود “ ”در آینده، تاریخ در باره ما قضاوت خواهد کرد“
منتظری از سال 1997 تا اوایل سال 2003 تحت بازداشت خانگی قرارگرفت،
منتظری دردسامبر 2009 در گذشت و مقامات ایران در هرج و مرج پس از انتخابات دست بالا بدست آوردند در مراسم تشییع جنازه در قم، دهها هزار نفر از عزاداران سرازیر شدند. برخی مشت خود را با شعارهایی علیه خامنه ای و نیروهای امنیتی او فشرده کردند.

واشنگتن پست-۲۲ مرداد۹۵