مخالفین آمریکا با پیش کشیدن ملاحظات حقوقی و با استناد مواد قانونی میگویند آمریکا علناً بعد از خروج اعلام شده خود در ماه مه ۲۰۱۸ جایگاه خود را بهعنوان «شرکتکننده در برجام (the JCPOA Participants)» از دست داده است.
جوزپ بورل رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا معتقد است (یورو نیوز ۱۶ اوت) از آن جایی که آمریکا در سال ۲۰۱۸ «به طور یک جانبه» از برجام خارج شده و از آن پس در هیچ یک از برنامههای مرتبط با برجام شرکت نکرده است بنابراین «در جایگاهی نیست» که بتواند از آن استفاده کند.
مخالفین آمریکا بطور یکجانبه برخروج آمریکا از برجام انگشت میگذارند و نقض قطعنامه ۲۲۳۱ از طرف رژیم ایران را چشم پوشی میکنند. ایران در نامهای در ۱۶ تیرسال ۹۸، اعلام کرد که در اعتراض به نقض برجام توسط آمریکا و تحریمهای شدید علیه ایران، سطح غنیسازی اورانیوم را افزایش خواهد داد. این اقدام رژیم ایران نقض آشکار قطعنامه ۲۲۳۱ بود. در حقیقت این رژیم ایران بود که با اعلام کاهش تعهدات برجامی خود از پذیرش هرگونه محدودیتی در زمینههای غنیسازی، افزایش درصد غنای اورانیوم، میزان و حجم مواد غنیسازی شده، و همچنین افزایش فعالیت در زمینه تحقیق و توسعه به طور ناگهانی توجه کشورهای عضو برجام را به امکان استفاده از مکانیسم ماشه برای مهار سرکشیهای رژیم ایران جلب کرد. بدنبال این نقض آشکار قطعنامه توسط حکومت ایران کمیته برجام متشکل از کشورهای فرانسه و انگلیس و آلمان در چارچوب اجرای مکانیسم ماشه روز هفتم اسفند ۱۳۹۸ بدون حضور آمریکا در وین تشکیل جلسه داد و طی آن اعلام کرد که در صورت ارجاع پرونده هستهای رژیم ایران به سازمان ملل، احتمال تجدید تحریمهای بینالمللی رژیم ایران وجود دارد.
از طرف دیگر بر اساس نظریههای حقوق بین الملل، خروج ایالات متحده از برجام موجب سلب هویت این کشور نمیشود و بهعنوان امضا کننده برجام، آمریکا از منظر حقوقی میتواند چنین اقدامی را آغاز کند این موضوع در قرارداد برجام نیز آمده است و اوباما و جان کری نیز هنگام عقد این قرار داد برحق آمریکا در فعال کردن مکانیسم ماشه تاکید کرده بودند. نفی این حق برای عضو خارج شده نیز در قرار داد برجام مشخص نشده است .
از طرف دیگر اگر موضوع را از منظر جوهره و هدف برجام که ایجاد ثبات و امنیت در منطقه بود نگاه کنیم استدلال آمریکا بر خلاف اروپا فراگیرتر و قویتر است و برامنیت جهانی و کنترل جاهطلبیهای ایران که جوهره برجام است متکی است، بههمین دلیل فعالیتهای موشکی و بیثبات کننده رژیم در منطقه را هدف قرار میدهد و برای اعمال شرورانه رژیم ایران پاسخ دارد اما در شیوه استدلال اروپا جایی برای پاسخ به این بیثباتی وجود ندارد و هیچ توجهی به امنیت و صلح جهانی نمیکند.
سفر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی دوشنبه ۳ شهریور از نتایج مثبت فعال کردن مکانیسم ماشه از طرف آمریکاست زیرا در سالهای گذشته بازرسان آژانس در نمونهبرداریهای خود از مراکز اتمی رژیم، اورانیوم با غلظت بالا پیدا کرده بودند که تنها برای ساختن بمب اتمی کاربرد دارد و رژیم نتوانسته است توضیح منطقی و قانعکنندهیی در مورد منشأ این اورانیومهای غنیشده بدهد اما اکنون رژیم در واکنش به مکانیسم ماشه در احراج قرار گرفته که هر چه زودتر به گفته غریب آبادی رئیس آژانس اتمی ایران اعتماد سازی کند. صحبت از اعتماد سازی در مقابل رویکردهای قبلی مبنی بر نفی هرگونه بازدید از سایت ها تغییر چشمگیر و عجولانهای است که بدون شک در واکنش به مکانیسم ماشه مطرح شده از طرف آمریکاست. رژیم ایران بدون اعلام مکانیسم ماشه هرگز حاضر نبود تن به چنین مذاکراتی بدهد و مدتها بود رژیم به آژانس اجازه بازرسی از برخی سایت ها را نمیداد.
در پایان باید به یک عبرت تاریخی اشاره کرد چه کسی هیتلر را تسلیح کرد؟
در جهت سیاست مماشات با آدولف هیتلر نویل چمبرلین نخستوزیر بریتانیا در سخنرانی خود پس از امضای توافق مونیخ در ۳۰ سپتامبر ۱۹۳۸ که بود بعد از ابراز خوشبینی در حمایت از آدولف هیتلر در فرودگاه و خواندن متن نامه امضا شده توسط هر دو ، گفت این دومین بار در تاریخ ما است که بازگشتی از آلمان با صلح افتخارآمیز اتفاق افتاده. من باور دارم که این صلح برای زمانهمان است.. بنابراین من پیشنهاد میکنم که شما به خانه بروید و آرام در تخت خود بخوابید.
در نتیجه این توافق نامه ، ارتش آلمان در "فتح مسالمت آمیز" منطقه سودیتن به چکسلواکی رفت.
آن شب بمب افکن ها بر فراز لندن غرش نکردند، اما بعدا آمدند. در کمتر از یک سال، در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹، انگلیس و فرانسه برای حمله به لهستان به آلمان اعلام جنگ کردند و در کمتر از دو سال، در ۷ سپتامبر ۱۹۴۰، جنگ جهانی دوم، یکی از مرگبارترین جنگ ها شروع شد و بمب افکن ها به انگلستان رسیدند. ساده اندیشی چمبرلین و جمله او که طعنه تاریخی بزرگی با خود دارد توسط هنرمندان و سیاستمداران بسیاری مورد تمسخر و تامل قرار گرفته است.
این یک درس تلخ برای نسل آینده بود. ما نباید اجازه دهیم چنین تاریخی تکرار شود.