محمود احمدی نژاد با حضوردرکنفرانس سران معروف به دی-8 (کشورهای در حال توسعه) در نیجریه، تلاش خواهد کرد تاثیر تحریمهای اخیر شورای امنیت، جامعه اروپا و آمریکا علیه ایران را کم اثر جلوه داده و همچنین بر انزوای سیاسی جمهوری اسلامی سرپوش بگذارد. کنفرانس سران دی – 8 با حضور نمایندگان 8 کشور مسلمان در فاصله 3 تا 8 ماه ژوئیه جاری در ابوجا پایتخت نیجریه برگزار می شود.

بعد از اعلام انصراف پیمان امنیتی شانگهای از پذیرفتن ایران به عنوان عضو اصلی، به این بهانه که اعمال تحریمهای شورای امنیت مانع از قبول عضویت تهران است، حضور احمدی نژاد در کنفرانس ابوجا مشکلات مشابهی را برای کشورهای عضو گروه موسوم به د-8 ایجاد خواهد کرد.

همراهی و همکاری با نمایندگان دولت احمدی نژاد اینک به عنوان مشکل روز جوامع منطقه ای درآمده است. ماه قبل تهران خود میزبان ترکیب دیگری از کشورهای در حال توسعه موسوم به گروه 15 بود. گروه موسوم به 15 در عمل مرکب از 19 کشور در حال توسعه آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین است. در کنفرانس تهران با توجه به شرایط خاص ایران در جامعه جهانی تنها معدودی از سران دعوت شده شرکت داشتند و حضور همزمان رییس جمهور برزیل، و متعاقبا انجام سفر پیشتر لغو شده نخست وزیر ترکیه نیز در اصل به منظور وساطت در برنامه اتمی ایران صورت گرفت و نه شرکت در کنفرانس سران گروه 15 .

گروه دی-8
گروه دی-8 مرکب از هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. این گروه در 15 ژوئن سال 1997 و زمان نخست وزیری نجم الدین اربکان نخست وزیر اسلامگرای وقت ترکیه طی کنفرانسی در استانبول پا گرفت. در آن زمان اربکان با رویکردی تازه به سوی کشورهای مسلمان در نظر داشت مناسبات ترکیه را با کشورهای مسلمان غیرعرب توسعه دهد. اربکان در همان سال دیداری نیز از تهران انجام داد که در حقیقت اولین سفر خارجی او در منصب نخست وزیری ترکیه به حساب می آمد.

هدف اولیه کنفرانس دی-8 توسعه همکاری های اقتصادی و مالی مابین هشت کشور مسلمان در حال توسعه است. اما با توجه به وجود تفاوتهای آشکار مابین طبیعت اقتصادی کشورهای عضو و همچنین فواصل جغرافیایی آنها در سه قاره، توسعه همکاری های اقتصادی مابین گروه د-8 تاکنون با کندی فراوان روبرو بوده. از این لحاظ 14 سال پس از تشکیل، مناسبات اقتصادی مابین کشورهای گروه دی-8 بیش و کم همان نسبتهای گذشته را همچنان حفظ کرده است.

هدف دیگر گروه بهبود موقعیت اقتصادی کشورهای عضو در اقتصاد جهانی اعلام شده. البته در جهت تحقق این هدف کشورهای ترکیه، اندونزی و نیجریه به توفیقهای مثبتی دست یافتند. اینک ترکیه و اندونزی در جمع 20 اقتصاد بزرگ جهان قرار گرفته اند و نیجریه موقعیت خود را طی دو سال اخیر از مقام 41 به مقام 39 در رده بندی اقتصادهای جهان بهبود داده و به این ترتیب جانشین مقام قبلی مالزی شده است. ولی هیچیک از این تغییرات به دلیل توسعه همکاری مابین گروه دی-8 نبوده.

در حقیقت هدفهای اصلی کنفرانس یعنی افزایش تجارت مابین کشورهای عضو و ایجاد فرصتهای تازه برای توسعه مناسبات اقتصادی در گروه، طی 14 سال گذشته در حد شعار باقی مانده. ارتقاء سطح زندگی در پاره ای از کشورهای عضو نیز نه بدلیل عضویت در گروه دی-8 که در نتیجه توسعه همکاری با سایر نهاد های اقتصادی جهان تحقق یافته است.

مشکل ایران
به دلیل تصویب تحریمهای شورای امنیت علیه ایران همکاری های بانکی و توسعه تجارت کشور های عضو گروه دی-8 با ایران اینک با همان مشکلاتی روبرو است که کشور های عضو گروه شانگهای را به رد درخواست عضویت ایران وا داشت. با این وجود بعید است که گروه دی-8 خواستار اخراج و یا تعلیق عضویت ایران بشود. در حال حاظر گروه دی-8 به یک گرد همایی بی رنگ و کم رونق چند کشور مسلمان تبدیل شده که بجز میزبان، ایران علاقمند ترین کشور برای ادامه حضور در آن دیده میشود. سایر کشور های عضو دارای الویتهای دیگر و مشغولیات سیاسی و اقتصادی جدی تری از حضور تشریفاتی در گروه دی-8 هستند.

برگزاری کنفرانس سران دی-8 در ابوجا پایتخت نیجریه هفتمین اجلاس از این نوع محسوب می شود. کنفرانس پیشین در سال 2008 در مالزی برگزار شد. به جز میزبان کنفرانس - کشور نیجریه، سایر اعضاء گروه عبارتند از مصر، بنگلادش، اندونزی، ایران، مالزی، پاکستان و ترکیه.

میزبان کنفرانس
افزایش تولید ناخالص ملی نیجریه طی سه سال گذشته بیشتر به دلیل افزایش تولید نفت و قیمتهای بالای نفت در بازارهای جهانی بوده است. تولید ناخالص ملی نیجریه سال گذشته به 340 میلیارد دلار رسید. نیجریه با 155 میلیون جمعیت، پر جمعیت ترین کشور آفریقا به شمار می رود. در آن کشور نزدیک به 50 در صد مردم مسلمان و 40 در صد مسیحی اند.

نیجریه که اینک به صورت دمکراسی و جمهوری پارلمانی اداره می شود در اول اکتبر سال 1960 به عنوان مستعمره از بریتانیا جدا شد و سه سال بعد استقلال کامل خود را اعلام داشت.

در نیجریه 70 در صد مردم زیر خط فقر زندگی می کنند. این رقم قابل مقایسه با جمعیت زیر فقر ایران است. با این حال میزان بی کاری (5.8 % - یک سوم میزان بیکاری در ایران) و تورم (6.7 % در سال ، یک سوم تورم واقعی در ایران است).

صادرات عمده نیجریه را 95 در صد نفت خام و بقیه را لاستیک و کاکائو تشکیل می دهند. واردات نیجریه را نیز عمدتا ماشین الات، وسائل حمل و نقل و ارتباطات، مواد شیمیایی و مواد خوراکی تشکیل می دهند. آمریکا نزدیک به 50 در صد از تمامی صادرات نفت خام نیجریه را به خود اختصاص داده است. چین بزرگترین صادر کننده کالا به نیجریه است. سایر شرکای تجاری عمده نیجریه کشورهای اروپایی و آمریکای لاتین (برزیل) اند و سهم بسیار اندکی از تجارت خارجی نیجریه با کشورهای گروه در-8 انجام می شود.

کنفرانس ابوجا
هدف سال جاری کنفرانس د-8 مبادله تجارب کشورهای عضو در زمینه انرژی، حمل و نقل، گردشگری، بانکداری، توسعه ساختاری و ایجاد موسسات مالی مشترک تعیین شده است. هدفهای اعلام شده دیگر مانند همکاری در زمینه علوم و فن آوری، کارگران مهاجر و ایجاد واحدهای تجاری کوچک و متوسط به دلیل غرابت جغرافیایی کشورهای عضو و یا عدم توسعه کافی آنها همچنان در حد نوشته های کاغذی باقی خواهد ماند

طی کنفرانس سال 2008 در کوالالامپور، کشورهای عضو دی-8 نقشه راهی را برای حرکت دهسال بعد کنفرانس تدوین کردند که طی دو سال گذشته پیشرفت چندانی در جهت تحقق هدفهای آن صورت نگرفت. به نظر نمی رسد که کنفرانس ابوجا نیز به تغییر چشمگیری در جهت توسعه همکاری های اقتصادی و افزایش حجم مبادلات تجاری و مالی مابین کشورهای عضو بیانجامد.

در مورد استفاده بهتر از منابع انرژی و پیشگیری از اتلاف آن که از سال گذشته بیشتر توسط ترکیه پیگیری شده است، کشورهای عضو دارای زمینه همکاری بهتری نسبت به سایر بخشهای اقتصادی به نظر می رسند. ایران از لحاظ به هدر دادن منابع انرژی دارای بدترین رکورد مابین هشت کشور عضو است و میزان بازده اقتصادی ایران به نسبت مصرف یک میلیون واحد کالری مصرف شده، در حد پائینترین در سراسر جهان است. با این حال ایران تاکنون در عمل کمترین تلاشی در جهت تغییر وضعیت موجود صورت نداده است. در صورت قطع کمکهای دولتی در جهت پائین نگاه داشتن قیمتهای مصرفی انرژی (اجرای طرح هدفمند کردن یارانه ها) ایران اولین گام را پس از 32 سال در این زمینه بر خواهد داشت.

حضور کم رنگ سران عضو
با از میان رفتن تدریجی انگیزه اولیه کشورهای مسلمان عضو گروه دی-8 میزان استقبال آنها از کنفرانس سران نیز کاهش یافته است. از این لحاظ انتظار می رود که اغلب کشورهای عضو در سطحی پایین تر از رییس دولت در کنفرانس ابوجا شرکت کنند.

نیجریه از ابتدای ماه جاری میلادی ریاست ادواری شورای امنیت را نیز به مدت یک ماه به عهده گرفته است. شورای امنیت ماه قبل با تصویب قطعنامه 1929 علیه ایران، در زمان ریاست مکزیک، گام قابل ملاحظه ای در جهت مقابله با برنامه اتمی ایران برداشت. شورای امنیت اینک درتلاش تدوین مقررات اجرایی تحریمها و نظارت بر اجرای آنها از سوی کشورهای عضو است. به علاوه شورای امنیت از راه بازنگاه داشتن در مذاکرات با ایران انتظار دارد گام های تازه ای نیز در مسیرهای سیاسی مرتبط با پرونده ایران برداشته شود. برگزاری اجلاس روز 2 ژوئیه جاری گروه کشور های 1+5 در بروکسل- در سطح مدیران، بخشی از این فعالیتهای محسوب می شود.

به این دلیل، احمدی نژاد در ادامه دیپلوماسی تاخیری همیشگی رژیم ایران، دو هفته پس از تصویب قطعنامه تنبیهی 1929، قصد دارد ضمن شرکت در کنفرانس د-8، در مورد تصمیمات ماه قبل شورای امنیت نیز با رییس ماه جاری شورا مذاکرات سودمندی به عمل آورده و نتایج دستاوردهای تازه ترین سفر آفریقایی خود را برای انتشار در اختیار رسانه های رژیم قرار دهد.

رادیو ار اف ای