کرمان - خبرگزاری مهر: گسترش آلونک نشینی در شهر کرمان و مهاجرت بیرویه از روستاها به شهرهای بزرگ موجب ایجاد شهرکهای حاشیه ای با معضلات فراوان اجتماعی، فرهنگی و امنیتی با جمعیتی قریب 50هزار نفر شده است. به گزارش خبرنگار مهر در کرمان، حاشیه نشینی در شهرهای بزرگ یکی از پدیده هایی است که در اکثر شهرهای کشور مشاهده میشود اما این پدیده به دلیل بروز دو زمین لرزه مهیب در زرند و بم و خشکسالی در روستاها و در نهایت وجود افاغنه مجاز و غیرمجاز در کرمان تشدید شده است و وضعیتی نابهنجار در حاشیه شهر کرمان پدید آورده است که نمونه اسفناک آن آلونک سازیهای صورت گرفته در شهرک پدر به عنوان بزرگترین شهرک حاشیهای شهر کرمان است.

هرچند طی ماههای اخیر اقداماتی در خصوص برخورد با حاشیه نشینی و کنترل گسترش قارچ گونه آلونک ها در حاشیه کرمان انجام شده است اما کمابیش هم‌چنان ساخت خانه های 24ساعته در حواشی کرمان ادامه دارد به گونهای که ساخت این خانه ها در طول شب توسط حاشیه نشینان آغاز میشود و خانه های آلونک مانند بدون هیچگونه استحکام و اصول ساخته میشود و روز بعد به محلی برای سکونت تبدیل میشود.
در این میان نباید نقش زمین خواران در ایجاد شهرکهای حاشیهای کرمان را فراموش کرد به نحوی که اکثر این شهرکها که به شهرکهای زورآباد معروف شده اند توسط مردم از افرادی که زمینهایی را در وسعت زیاد تملک کرده اند، خریداری میکنند و در نهایت نیز هیچگونه سندی برای این زمینها به جز یک سند دستی که الزام قانونی نیز ندارد نصیب خریدار نمیشود اما به هر صورت امروز با گسترش این شهرکها و غفلتهای صورت گرفته طی سالهای گذشته شاهد سکونت بیش از 50هزار مهاجر در آنها هستیم که به گفته مسئولان امنیتی و قضایی کرمان به یکی از مهمترین کانونهای جرم خیز کرمان مبدل شده اند.
نکته قابل توجه اینکه این شهرکها اکثرا از امکانات اولیه شهری از جمله آب و برق و گاز نیز بیبهره هستند هر چند که استاندار سابق کرمان در طرحی که انتقاد برخی از مسئولان شهر کرمان را نیز به همراه داشت اقدام به خدمات رسانی از جمله لوله کشی آب، برق و گاز به برخی از این شهرکها کرد و در نهایت نیز موجب رضایت ساکنان این مناطق شد.
استدلال استاندار سابق کرمان نیز در این خصوص این بود که باید خدمات شهری در اختیار حاشیه نشینان فعلی قرار گیرد و در مقابل نیز با گسترش دوباره حاشیه نشینی نیز به شدت برخورد شود که در مقابل این استدلال نیز برخی اعتقاد دارند که این خدمات رسانیها موجب تمایل بیشتر به حاشیه نشینی شده است.
اما آنچه که مسلم است شهر کرمان امروز در مقابل یک ناهنجاری شهری اجتماعی فرهنگی و امنیتی به نام حاشیه نشینی قرار گرفته است که حل این مشکل نیاز به تدبیر مسئولان دارد.
هم اکنون حاشیه نشینی در کرمان به صورت آرام و خاموش در حال گسترش است و در واقع این مناطق منبع مشکلات اجتماعی است و برخورد با این پدیده همت و عزم جدی همه مسئولان مربوط را طلب میکند.
حاشیه نشینان کرمان که اکثرا بومیان استان کرمان یا استانهای اطراف کرمان هستند قربانی خشکسالی هستند اما حاشیه نشینان کرمان شامل افاغنه غیرمجازی نیز هستند که بدون هیچ مجوزی و از راههای غیرقانونی به استان کرمان مهاجرت کردهاند و اکثر این افراد داری مشاغل کاذب هستند.
جمعیت حاشیه نشینان در سال 81تنها 15هزار نفر و در سال 89 قریب 50هزار نفر
طبق سرشماری سال 81 تعداد حاشیه نشینان در کرمان 15هزار نفر بود که طی سالهای اخیر رشد یافته است و امروز به 50هزار نفر رسیده است.
حاشیه نشینی در کرمان به یک معضل پیچیده تبدیل شده است و حل این معضل با برنامه ریزی دقیق و مطالعاتی و شناخت کامل از افراد و محیط در کمترین زمان معقول انجام پذیر است.
نکته دیگر در خصوص مسائل حاشیه ای شهر کرمان مشکلات امنیتی موجود این شهرکهاست و به ویژه در خصوص اسکان جمعیت قابل توجه افاغنه در این شهرکهاست و مطابق برخی آمار در کرمان 72هزار افغانی دارای مجوز و 125هزار افغانی فاقد مجوز وجود دارد که بیشک عامل اصلی بسیاری از نا امنیها و جرائم در استان کرمان محسوب میشود و سکونتگاه اصلی این افاغنه در شهر کرمان همین شهرکهای حاشیهای شهر هستند.
شهرکهای حاشیهای از ضوابط قانونی بیبهره اند
فرمانده نیروی انتظامی استان کرمان در این خصوص در گفتگو با مهر میگوید: یکی از مشکلات اصلی کرمان در کنار مواد مخدر وجود افاغنه غیرمجاز است.
سردار حسین چناریان در این خصوص ساماندهی افاغنه در شهرکهای حاشیهای کرمان را ضروری میداند و میافزاید:
حاشیه شهرها از ضوابط شهرنشینی و قوانین شهری برخوردار نیستند و به همین دلیل نیز کانون جرم در مرکز شهرها در واقع مناطق حاشیه نشین هستند.
وی با تاکید بر اینکه برای ساماندهی به وضعیت مناطق حاشیهای تمام دستگاهها باید همکاری کنند، افزود: در همین راستا طرح ساماندهی مناطق حاشیهای کرمان و ساماندهی اتباع بیگانه در این مناطق هم اکنون در حال اجراست.
رئیس پلیس کرمان افزود: این طرح با هدف توسعه امنیت اجتماعی در ارتباط با پاکسازی کانونهای تمرکز مجرمین به مرحله اجرا گذاشته شده است.
افاغنه در شهرکهای حاشیهای ساماندهی میشوند
سردار چناریان با اشاره به دستگیری حدود بیش از 600نفر اتباع خارجی غیرمجاز در مرحله اول و دوم اجرای این طرح افزود: با چنین شرایطی اگر در سطح شهر احساس ناامنی شود مبدأ شروع آن از حاشیه شهر است.
وی خاطرنشان کرد: بهدلیل حضور افاغنه در کرمان و شرایطی که این کانونهای حاشیه نشینی شهری ایجاد کردهاند با پاکسازی این نقاط به سمت لایههای شهری و به سوی تامین امنیت شهر می رویم.
وی اضافه کرد: در بحث حضور افاغنه و ساکن بودن آنها در حاشیه شهر باید تمام ادارت از جمله اداره کار، اداره بهداشت، اعضای شورای شهر، پلیس و سایر دستگاههای مرتبط با همکاری یکدیگر در رفع این معضل کوشا باشند.
هیچ خدمات شهری به حاشیه نشینها تعلق نمیگیرد
قائم مقام شهردار کرمان نیز در خصوص امکاناتی که در اختیار این شهرک نشینها قرار میگیرد، گفت: در واقع بر اساس قانون هیچ خدمات شهری به حاشیه‌ نشینان تعلق نمی ‌ گیرد زیرا اصولا این مناطق در محدوده شهری قرار نگرفتهاند.
حسین کردی افزود: تنها راهحل مشکل حاشیه نشینان کرمان این است که بهعنوان روستا پذیرفته شود یا به محدوده شهر منتقل شوند.
وی گفت: با این وجود برخی از حاشیه‌ نشینان نیازهای خود از جمله آب و برق و گاز را به شیوه غیرقانونی تامین می ‌ کنند.
وی اظهار داشت: هم اکنون نیز قانون منع واگذاری خدمات به حاشیه ‌ نشینان ابلاغ شد طبق این قانون هیچ مرکز و سازمانی حق ارائه خدمات به اهالی حاشیه‌ نشین را که در خارج از محدوده شهری به ساخت و ساز غیرقانونی و بدون دریافت پروانه ساخت پرداخته‌ اند ندارد.
مهاجرت 150هزار نفر به شهر کرمان
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص با اشاره به معضل حاشیه نشینی در کرمان گفت: زمین لرزههای بم و زرند و خشکسالی پیاپی در استان موجب شده، 150هزار نفر از روستاها به شهر کرمان مهاجرت کنند.
غلامرضا کرمی با تاکید بر لزوم حل مشکل بیکاری در استان کرمان اظهار داشت: یکی از دغدغه های نمایندگان مجلس رفع مشکل بیکاری است و در این زمینه همکاری لازم را با دستگاههای مختلف دارند.
وی با اشاره به روند مهاجرت به شهر کرمان و افزایش جمعیت این شهر گفت: زمین لرزههای بم و زرند و کمبود آب و خشکسالیهای پیاپی در استان کرمان در سالهای اخیر موجب افزایش مهاجرت به شهر کرمان شده است.
کرمی خاطرنشان کرد: این عوامل موجب شده است 150هزار نفر در سالهای اخیر به شهر کرمان مهاجرت کنند و همین مسأله موجب افزایش حاشیه نشینی در شهر کرمان شده است.
نماینده مردم کرمان در مجلس شورای اسلامی افزود: هم اکنون 1. 3 درصد جمعیت استان کرمان در شهر کرمان ساکن هستند.
وجود قریب 50هزار حاشیه نشین در کرمان
شهردار کرمان نیز حاشیه نشینی را یکی از مهمترین معضلات شهری کرمان میداند و تعداد افراد ساکن در شهرکهای حاشیهای کرمان را قریب 50هزار نفر اعلام میکند.
ابوالقاسم سیف اللهی در این خصوص میگوید: هم اکنون برای مقابله با حاشیه نشینی در کرمان ستاد حاشیه نشینی راه اندازی شده و فعال است.
وی خواستار اتخاذ عوامل بازدارنده در خصوص جلوگیری از افزایش جمعیت شهرها شد و گفت: در این راستا احداث کمربند سبز کرمان درحال انجام است.
شهردار کرمان نیز از منتقدان ارائه خدمات به حاشیه نشنان است و میگوید این مسأله موجب میشود حاشیه نشینی با امید ارائه خدمات در آینده افزایش یابد.
محرومان ساکنان اصلی حاشیههای شهر
یک استاد جامعه شناس دانشگاه کرمان گفت: به کاربردن لفظ حاشیه‌ نشین برای کسانی که در شهر کرمان خارج از محدوده‌ شهری زندگی می ‌ کنند چندان درست نیست چون ‌ بار مفهومی منفی با خود دارد.
سیامک زند رضوی در این مورد اظهار داشت: حاشیه ‌ نشینی در جامعه‌ شناسی مترادف است با کار در بازار سیاه، تصرف عدوانی اراضی دیگران، فعالیتهای خلاف و زندگی با ارزشهای متفاوت از سایر ساکنین شهر در حالیکه آنچه ما در کرمان با آن مواجه شدهایم عبارت از شهروندانی است با مسکن غیررسمی از نگاه دستگاه اداری شهرداری که اتفاقا برای تملک این مسکن غیررسمی و خارج از محدوده‌ به برخی افراد بی‌ مسولیت پول نیز پرداخته‌ اند.
وی افزود: طبیعی است که آنها نیز مایلند همانند سایر شهروندان از خدمات شهری برخوردار شوند.
زند رضوی تصریح ‌ کرد: دستگاه اداری استان در 30سال اخیر با فراموش کردن بافت قدیم شهر کرمان و واگذاری اراضی در پهنه‌ وسیعی از اطراف شهر باعث شده است رشد سطحی شهر کرمان بهلحاظ مساحت چندین برابر رشد جمعیت شهری باشد و این باعث می‌ شود در فاصله بافت اصلی شهر و اراضی واگذار شده نقاطی پیدا شود که از یک طرف در محدوده‌ شهر کرمان قرار دارند چون در اطراف و عقبتر از آن شهرکهای قانونی ایجاد شده و از یک طرف خارج از محدوده‌ شهری محسوب می ‌ شوند چون از طرف دستگاه اداری برای آنها برنامه‌ ریزی نشده و بهصورت قانونی زمینها به فروش نرسیده ‌ اند.
خشکسالی جمعیت قابل توجهی را آواره کرده است
این جامعه شناس ادامه داد: بهدلیل خشکسالیهای گسترده دو دهه اخیر جمعیت بزرگی آواره شهرهای مختلف استان و به خصوص شهر کرمان شده‌ اند.
دکتر زند رضوی اظهار داشت: یکی از راه‌ حلهای مسأله، به رسمیت شناختن مردمانی است که به‌ دلیل فقر، زمین را از مالکین یا زمین‌ خواران با قیمت ارزان خریده ‌ اند و می‌ توان با استفاده از سرمایه اجتماعی موجود در میان آنان و جلب مشارکت تک تک خانواده ‌ ها، ساز و کارهای محله ‌ ای را برای بهبود وضعیت موجود فعال کرد.
وی تاکید کرد: هم مسکن غیررسمی و هم حاشیه نشینی در کرمان باید مورد مطالعه جدی و کارشناسی قرار گیرند و در غیراین صورت، تفکیک این دو از هم ممکن نیست و هر چند وقت یکبار شاهد پدید آمدن یک مسأله و مشکل اجتماعی در این مناطق خواهیم بود.