به گزارش سایت وزارت خارجه آمریکا 3 فروردین سوزان ناسل، معاون دستیار وزیر امورخارجه برای سازمانهای بین‌المللی، در روز 15مارس در کنفرانسی در کاپیتول هیل گفت: ”ایران خود را به‌عنوان مکانی که در آن وضعیت حقوق اساسی بشر رو به وخامت گذشته و خواستهای مردم پایمال شده، متمایزساخته است. تلاشهای ما ظرف چند هفته آینده برای تعیین گزارشگر ویژه جدیدی در زمینه حقوق‌بشر در ایران نشان دهنده یکی از بلندپروازانه‌ترین تعهدات این دولت تا این زمان در شورای حقوق‌بشر سازمان ملل در ژنو به‌شمار می‌رود“.
رأی‌گیری ممکن است به‌زودی تا 24مارس برای پیشنهاد تعیین گزارشگری از سوی سازمان ملل به‌منظور بررسی اقدامات ایران در زمینه حقوق‌بشر صورت گیرد. ناسل گفت: ”این اقدام تلاشی برای خود نمایی یا مقابله جویی نیست بلکه گامی عملی است که ما امیدواریم به مرور زمان، منجر به ایجاد تغییراتی در آن کشور شود“.
اکثر فعالیت جامعه بین‌المللی در ارتباط با ایران در سالهای اخیر بر برنامه هسته‌ای ایران بوده است. دولت ایران نگرانیهای ابراز شده توسط ایالات متحده و سایر کشورها در مورد این‌که آن کشور خود را آماده ساختن تسلیحات هسته‌ای می‌کند رد کرده است.
بانی اصلی این پیشنهاد برای انتصاب بازرس ویژه کشور سوئد است. یوناس هافتسروم، سفیر سوئد در ایالات متحده، گفت که تلاش دیپلوماتیک در جبهه هسته‌ای مهم است اما نباید تنها موضوع مورد بحث باشد. هافتسروم وضعیت حقوق‌بشر در ایران را ”بسیار ناراحت کننده“ خواند و به‌خصوص به دو مورد: نبود آزادی اینترنتی و افزایش چشمگیر اعدام ها، از جمله اعدام ”افرادی که فقط افکار خود را بیان کرده‌اند و نظرات مخالفشان را ابراز داشته‌اند، اشاره کرد“.
هم هافستروم وهم ناسل در باره مؤثر بودن شورای حقوق‌بشر سازمان ملل و تمایل اکثریت اعضای آن برای مسئول دانستن ایران ابراز نگرانی کردند. هافستروم گفت: ”با وجود این، این حقیقت هم‌چنان بجای خود باقی است، شورا مهمترین نهاد سازمان ملل برای محافظت از حقوق‌بشر است“.
نوسل گفت: ”ما می‌دانیم که اگر هم موفق شویم، یک گزارش تنها نمی‌تواند یک شبه باعث به وجود آوردن تغییراتی شود که ما امیدواریم شاهد آن باشیم، و تلاش ما به پایان نخواهد رسید.ما آنقدر ساده نیستیم که فکر کنیم که این قطعنامه یا هر حکم دیگری به خودی خود تحول ساز خواهد بود. دستیابی به تأثیر در زمینه اقدامات حقوق‌بشر فرایندی طولانی و پیچیده است. هیچ گزارش، بیانیه یا شخص واحدی نخواهد توانست گشایشی را که ما به آن امیدواریم محقق سازد“.
این وظیفه هر دولتی است که احترام کامل به حقوق‌بشر همه شهروندانشرا تضمین کند. این وظیفه نمی‌تواند به هیچ کس دیگری محول شودگزارشگر ویژه به بررسی شکایات در مورد محدودیتهای مربوط حقوق‌بشر می‌پردازد و حداقل سالی یک بار، گزارشهایی را به مجمع عمومی سازمان ملل و کمیسیون حقوق‌بشرارائه می‌دهد. ناسل گفت: ”امکان دارد، حتی محتمل است، که ایران ازدیدار گزارشگر سازمان ملل جلوگیری به‌عمل آورد و اجازه دسترسی آن شخص را به این کشور ندهد.ما این را در کره شمالی، برمه و سایر نقاط دیده‌ایم. اگر این اتفاق بیفتد، گزارشگر لازم است که برای انجام کارش، به شاهدان خارج از کشور اتکا نماید“.
ناسل گفت، ایران ”به سازمان ملل و نهادها وابسته به آن به‌عنوان مکانی برای مشروعیت بخشیدن به [اعمال] خود و جاه‌طلبیهای هایش در جهت رهبری منطقه‌ای و جهانی می‌نگرد“.
چشم‌انداز تصویب گزارشگر ویژه نامطمئن است. ناسل گفت، بعضی کشورها ”معتقدند که اقدام سازمان ملل علیه یک کشور باید تنها با رضایت کشور مربوطه صورت گیرد. موضع ما این است که نقض جدی حقوق‌بشر، به همه کشورها مربوطه می‌شود“.
هافستروم مطلب را به این شکل بیان می‌کند: ”این وظیفه هر دولتی است که احترام کامل به حقوق‌بشر همه شهروندانشرا تضمین کند. این وظیفه نمی‌تواند به هیچ کس دیگری محول شود. اما این مسئولیت جامعه بین‌المللی است که به ارتقاء احترام به حقوق‌بشر یاری دهد، توجه را به وضعیتهایی که در آنها این امر رعایت نمی‌شود جلب کند و برای اجرای تمامی حقوق‌بشر تلاش کند تا استیفای این حقوق را تبدیل به به واقعیت مبدل سازد“.
فعالان حقوق‌بشر و ایرانی-آمریکایی‌های فعال در این زمینه، این اقدام را مورد تحسین قرار داده‌اند. سارا لی ویتسون، رئیس بخش خاورمیانه و آفریقای شمالی گروه غیردولتی سازمان دیده‌بان حقوق‌بشر گفت: ”من فکر می‌کنم که نقش گزارشگر ویژه برای مستند ساختن موضوع و تمرکز بر آن‌چه که در ایران اتفاق می‌افتد و وادار ساختن شورای حقوق‌بشر به رسیدگی به این وضعیت بسیار مهم است“. وی هم‌چنین در کنفرانس کاپیتول که توسط شورای ملی ایرانی آمریکایی ترتیب داده شده بود، صحبت کرد.
نادر هاشمی، کارشناس ایران و استاد دانشگاه دنور، گفت که این اقدام موارد نقض حقوق‌بشر در ایران را ”در مرکز توجه جهانی“ قرار خواهد داد. و علی رضا نادر، تحلیلگر موسسه رند، گفت، ایرانیها از بابت فشار ایالات متحده و متحدان آن برای رعایت حقوق‌بشر مردم قدر دان خواهند بود“.من فکر می‌کنم که دولت ایران در برابر چنین فشاری بسیار آسیب پذیر است چون این کار می‌تواند مقداری از فشار هسته‌ای را سبک سازد - حتی در داخل جامعه بین‌المللی، بسیاری از کشورهای جنبش غیرمتعهد ها ممکن است با اقدام هسته‌ای ایران احساس همدردی کنند - اما من فکر می‌کنم حقوق‌بشر، به‌خصوص با وجود آن‌چه که در حال حاضر در جهان در حال رخ دادن است، مسئله کاملاً متفاوتی است، “.
جف بارون
عضو هیأت تحریریه America. gov
