اسقف توتو یک فعال و مدافع حقوق‌بشر بوده و هست و شهرتش را برای حمایت از ستمدیدگان استفاده می‌کند.
توتو به‌طور گسترده‌یی ”وجدان اخلاقی جنوب آفریقا “ شناخته می‌شود، نلسون ماندلا رئیس‌جمهور سابق آفریقای جنوبی، صدای او را ”صدایی قوی و در اغلب اوقات بدون ترس و به ندرت بدون خوشحالی ”توصیف کرد و گفت ”صدای دزموند توتو همواره صدای بی‌صدایان خواهد بود“. اسقف توتو تاکنون کتابهای بسیاری تألیف کرده و سخنرانی‌ها و نطقهای زیادی انجام داده است. در زیر متن این بیانیه آمده است:
ژوئن ۲۰۱۱، کمپ اشرف، من به کمیسر عالی حقوق‌بشر سازمان ملل، اتحادیه اروپا، سایر کشورها در سراسر جهان و سازمانها و شخصیتهای حقوق‌بشری می‌پیوندم تا انزجار شدید خودم را از حملات وحشیانه نیروهای عراقی علیه ساکنان بی‌دفاع و بی‌سلاح اشرف در روز ۸آوریل ۲۰۱۱ که منجر به کشته شدن ۳۵تن از ساکنان و جراحت صدها تن دیگر شد اعلام کنم. نگرانیهایی وجود دارد که اگر سازمان ملل فوراً حفاظت ساکنان را برعهده نگیرد، مقامات عراقی دست به حمله مسلحانه دیگری علیه ساکنان اشرف بزنند. طرح ارائه شده از سوی پارلمان اروپا یک راه‌حل صلح‌آمیز و پایدار برای اشرف می‌باشد و من امیدوارم که سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا در اجرای این طرح کمک کنند کما این‌که آنها نگرانی خود را نسبت به حفظ حقوق‌بشر و شرافت ساکنان اشرف ابراز داشته‌اند. شرایطی که با حقوق ساکان اشرف تحت قوانین بین‌الملل و کنوانسیونهای ژنو همخوانی داشته باشد باید ایجاد گردد تا زمینه دست‌یابی به یک راه‌حل دائمی برای بحران در اشرف فراهم شود. تا زمانی که طرح پارلمان اروپا به‌طور کامل اجرا شود و طی دوره انتقالی، لازم است از سوی دولت آمریکا، سازمان ملل و اتحادیه اروپا تلاشهایی برای تحقق این پیش‌شرطها به‌عمل آید:
1-اشغال نظامی اشرف می‌باید خاتمه یابد.
2-محاصره غیرانسانی دوساله علیه کمپ اشرف از سوی دولت عراق باید لغو گردد. درهای اشرف می‌باید برای اعضای خانواده‌های ساکنان و وکلای آنها برای دیدار با ساکنان گشوده شود.
3-هم‌چنانکه کمسیر عالی حقوق‌بشر فراخوان داده است، یک تحقیق مستقل می‌باید توسط یک نماینده تعیین شده از سوی سازمان ملل در مورد حمله ۸آوریل علیه کمپ اشرف وجنایتهای صورت گرفته در داخل کمپ به‌اجرا در آید.
من کاملاً از پیگرد قانونی عاملانجنایتهای علیه بشریت در کمپ اشرف حمایت می‌کنم. و امنیت و حفاظت اشرف می‌باید با بازگشایی دفتر نظارت سازمان ملل (یونامی) در اشرف تضمین گردد. جابجایی اجباری ۳۴۰۰ پناهنده بی‌سلاح غیرقانونی است و ناقض استانداردهای سازمان ملل و مفاد قانون بین‌الملل و قانون انسان‌دوستانه بین‌الملل است.
برای من بسیار روشن است که جابجایی در داخل عراق نه تنها نمی‌تواند پایان‌دادن به سرکوب و کشتار ساکنان اشرف را تضمین نماید، بلکه در حقیقت آنها را با تهدیدات حتی بزرگتری مواجه می‌سازد. ازاین‌رو، جابجایی اجباری یک راه‌حل واقعی و عملی نیست و عملاً تنها می‌تواند زمینه‌ساز یک کشتار دیگر باشد.
اسقف زدموند توتو (کیب تاون- آفریقای جنوبی)
