سخنرانی آیرین خان، دبیرکل عفو بین‌الملل ۲۰۰۱ ـ ۲۰۱۰ در کنفرانس بین المللی در ژنو -
از شما به خاطر دعوتم در این جلسه و دادن یک فرصت دیگر برای اینکه از افراد کمپ اشرف حمایت کنم، متشکرم.
علاقه شما، همه شمایی که اینجا هستید، و می دانم که علاقه شما واقعی است چون به عنوان رئیس قبلی یک سازمان حقوق بشری قدرت مردم را می دانم. قدرت مردم که باید روی دستگاههای بوروکراتیک اثر بگذارد.
بنا براین از آمدن شما متشکرم. علاقه تان را به آنچه در اشرف می کذرد حفظ کنید.
اشرف یک سمبل مقاومت است ولی در ضمن جایی است که گروهی از افراد در تنگنای دشمنی قرار گرفته اند. من فکر می کنم این چشم اندازی است که من درباره آن صحبت می کنم چطور جان انسانها را حفظ کنیم؟ آیا صبر می کنیم و می بینیم یک تراژدی دیگر اتفاق می افتد؟ الان هیچ چیزی نیست که من بتوانم درباره اشرف به شما بگویم و شما تا الان ندانید.
واقعیتها واقعاً روشن هستند و خیلی وقت است که روشن بوده اند.
واقعیت شماره ۱: افرادی در اشرف هستند که در معرض خطر قراردارند، مورد آزارند، از رسیدگی پزشکی محرومند، با بلندگوها شب و روز شکنجه می شوند، به طور فیزیکی مورد حمله قرار می گیرند، مجروح می شوند و کشته می شوند. ما می دانیم که در ژوئیه ۲۰۰۹ یازده تن کشته شدند. ما می دانیم که حادثه دیگری در ژانویه امسال رخ داد و خودمان ویدئوی آنچه ۸ آوریل اتفاق افتاد را دیدیم. بنابراین این روشن است.
محکومیتهای زیادی از طرف کمیساریای عالی حقوق بشر، از سناتور کری، از عفو بین المللی، از ملل متحد، از بسیاری از رهبران دولتی و سیاسی بعد از ۸ آوریل صورت گرفت ولی هیچ چیز تغییر نکرده است.

یک حقیقت دیگر. ما همه میدانیم اگر هر یک از ساکنان اشرف به زور به ایران برگردانده شود چه عواقبی دارد. ما می دانیم بر سر بقیه نظیر جعفر کاظمی یا محمد علی حاج آقایی یا علی صارمی و بسیاری دیگر چه آمد. و حقیقت آخر اینکه ما همچنین می دانیم که دولت عراق بسیار روشن ساخته آنها می خواهند اشرف از هر ساکن آن زنده یا مرده تخلیه شود. این واقعیت است. اینها واقعیتها هستند.
حالا همانطور که گای گودوین جیل، یکی از معروفترین کارشناسان حقوقی در قانون پناهندگی گفت شرایط حقوقی هم روشن است.
هم صلیب سرخ و هم آمریکا ساکنان اشرف را افراد حفاظت شده طبق کنوانسیون چهارم ژنو به رسمیت شناختند. و به گفته اقای گودوین جیل، کمیساریای عالی پناهندگی هم تعهد بسیار روشنی اینجا دارد چون این افراد می گویند موقعیت پناهندگی دارند.
اگر عراق نمیخواهد و بسیار روشن است که نمیخواهد و در واقع مخالف حفاظت افراد اشرف است، اگر افراد اشرف نمی توانند به خاطر در معرض خطر قرار گرفتن به ایران برگردند، تنها یک انتخاب وجود دارد و آن انتخاب، حفاظت بین المللی است.
من وارد قانون آن نمیشوم چون آقای گای گودوین جیل بسیار روشن این کار را کرده است. قانون بین المللی مانع کمیساریا نمی شود در واقع کمیساریا را تشویق می کند که به ساکنان کمپ اشرف حفاظت بدهد.
هیچ مانعی از بابت  رزمنده بودن آنها یا ازبابت افکار سیاسی شان، وجود ندارد. حفاظت نمیتواند مشروط باشد.
تاریخچه دستور کار کمیساریا یک تاریخچه همراه با انعطاف است. کمیساریا در بسیاری از موارد، در ۶۰ سال تاریخش، دستور کارش را گسترش داده به نوعی که به ملل متحد اجازه داده به افراد نیازمند حفاظت بدهد. بنابراین چرا الان این را انجام نمیدهد؟ درخواست من این است که کمیساریا باید به شرایط انسانی در صحنه نگاه کند. کمیساریا در کمک کردن به ۱۰ میلیون پناهنده که از کشور من در سال ۱۹۷۱ خارج شدند ـ دارم درباره بنگلادش صحبت می کنم ـ اکراهی به خرج نداد.
حالا ما ۳۶۰۰ نفر داریم که زیاد نیست ولی در واقع یک تعهدی از طرف کمیساریاست.
صحبتی هم بوده که آیا افراد می توانند در داخل عراق جابجا شوند. جابجایی اجباری یک چیز بسیار خطرناکی است.
افراد کالا نیستند که به رغم میلشان جابجا شوند. جابجایی اجباری خطرات مرگ و جراحت را افزایش می دهد. و روشن نیست اگر این افراد منتقل شوند چه کسی از آنها محافظت خواهد کرد و قطعاً ساکنان نمی توانند به دولت عراق اعتماد کنند که به آنها حفاظت و کمک در هیچ نقطه دیگری از عراق بدهد در حالی که همین جایی هم که هستند به آنها حفاظت نداده است.
و جابجایی می تواند به خونریزی بیشتر منجر شود. و من به عنوان یک فعال با تجربه پناهندگی، ۲۱سال در زمینه شرایط پناهندگی کار کرده ام، و شرایطی را  دیده ام که جابجاییهای اجباری در واقع منجر به خطرات بیشتر برای افراد شده است. لذا، این پاسخی برای ساکنان کمپ اشرف نیست.
پس باید چکار کرد؟ فکر می کنم همه ما گفته ایم بگذارید مجددا تکرار کنم:
اول و قبل از هرچیز حفاظت فوری برای افراد، همانجا که هستند و این مسئولیت با کمیساریای پناهندگی سازمان ملل متحد است. بله این مهم است که با همکاری و هماهنگی با ملل متحد صورت گیرد ولی مسئولیت یک مسئولیت روشن و مستقل کمیسر عالی است.
اینجا من به دولتهای اروپایی نگاه می کنم، کمیساریای پناهندگی باید از شما علامت بگیرد که شما آماده انتقال هستید. من همچنین می گویم هیچ چیزی نیست که مانع شود دولت آمریکا، موضوع از لیست خارج شدن به کنار،  هیچ چیزی نیست که مانع شود دولت آمریکا از سازمان ملل متحد برای یافتن راه حلی حمایت نکند.
من فکر می کنم چنین علامتی از طرف دولت آمریکا برای اینکه سازمان ملل متحد سریع حرکت کند راه زیادی را طی می کند.
و سؤال من این است: از کمیسر عالی پناهندگان، از کمیسر عالی حقوق بشر، از یونامی و دولتها، دولتهای اروپایی و امریکا، آیا منتظر خواهید ماند یا حرکت خواهید کرد و کاری درباره آن خواهید کرد؟