اگر همه چیز طبق طرح پیش برود، بازرسان هستهیی سازمان ملل متحد روز یکشنبه برای اولین بازدید از حفاظت شده ترین اسرار هسته یی درایران، به یک پایگاه نظامی در نزدیکی قم سفر خواهند کرد. بازرسان در داخل انبارهای حفر شده در دل یک کوه، در یک تاسیسات تقریباً رو به اتمام هسته یی که رئیس جمهور ایران آن را ”بسیار عادی“ نامیده است، همراهی خواهند شد.
ولی کمتر از یک ماه پس از فاش سازی علنی موجودیت آن، بسیاری از مقامات اطلاعاتی آمریکایی و اروپایی میگویند که آنها به شکل فزایندهیی متقاعد هستند که هدف از این تاسیسات صراحتاً تولید اورانیوم به شدت غنی شده برای سلاح هستهیی بوده است.
به گفته دو مقام ارشد سابق آمریکایی که در گفتگوهای سطح بالا در مورد ایران حضور داشتهاند، سایت قم برآورد کلیدی جامعه اطلاعاتی آمریکا را در مورد برنامه هستهیی ایران، یعنی این فرض را که تهران طرحها برای غنیسازی مخفیانه اورانیوم را رها کرده، تضعیف کرده است.
یکی از این مقامات سابق، که به دلیل محرمانه باقی ماندن برآوردها، به شرط ناشناس ماندن صحبت میکرد گفت: « تاسیسات قم بسیاری از افکار را مخصوصاً در مورد احتمال غنیسازی مخفی نظامی اورانیوم تغییر داد».
مقامات اذعان کردند که مجتمع قم هنوز عملیاتی نیست و اینکه تا ماه گذشته که این تاسیسات فاش شد، اورنیومی در آن غنی نشده بود. آنها همچنین گفتند ”هیچ سند جرمی“ مبنی بر این‌که ایران قصد دارد اورانیوم با درجه مورد استفاده در بمب تولید کند وجود ندارد. ولی مقامات گفتند که سایت قم به لحاظ ساختاری با این هدف تناسب دارد و آنها نتیجه گیری کردندکه هیچ نقش احتمالی برای این تاسیسات در زیرساختهای انرژی هسته یی غیر نظامی ایران وجود ندارد. . .
زمان دقیق صدور دستور ساخت تاسیسات قم مشخص نیست، ولی مقامات اطلاعاتی میگویند که آنها این سایت را حداقل از سال 2004 به بعد زیر نظر داشته اند.
یک گروه اپوزیسیون در تبعید، شورای ملی مقاومت ایران اولین بار وجود تاسیسات بسیار بزرگتر اورانیوم ایران در نطنز را در سال 2002 فاش کرد. به گفته سخنگوی این گروه، آنها در کنفرانسی در دسامبر 2005 روی تونلهای قم تاکید کردند. ایران گفت که این سایت یک ملک بسته نظامی است، و هیچ بازرس هستهیی اجازه ورود به آن را ندارد. . .
تحلیلگران اطلاعاتی اینطور محاسبه کردندکه سانتریفوژهای پیشرفته قم برای تولید اورانیوم غنیشده سطح پایین برای برطرف کردن نیازهای یک ساله یک راکتور انرژی هستهیی معمولی 1،000 مگا وات، دست کم به 20 سال زمان نیاز خواهد داشت. ولی مقامات اطلاعاتی گفتنداگر برای سلاح طراحی شده باشد، تاسیسات قم میتواند سوخت کافی با درجه تسلیحاتی برای 2 تا 3 بمب را سالانه تولید کند.
یک مقام اطلاعاتی ارشد مستقر در خاورمیانه که در تحلیلهای ایران دخیل است گفت، ”هیچ سند ایرانی وجود ندارد که بگوید این تاسیسات برای یک برنامه نظامی طراحی شده است، ولی به درد چه چیز دیگری ممکن است بخورد؟“
این مقام، و سایر مقامات اطلاعاتی که با آنها مصاحبه صورت گرفته است، گفتند که آنها این احتمال که هدف از تاسیسات قم یک سایت تحقیقاتی یا تاسیسات آزمایشی برای انواع جدید سانتریفوژها باشد را تکذیب میکنند. آنها گفتند که رژیم ایران هم اکنون دو تاسیسات این چنینی را در نطنز و تهران دارد، و هیچ یک با ظرفیت کامل کار نمیکنند.
مقامات اطلاعاتی میگویند بعید است اکنون که این سایت فاش شده، رژیم ایران اورانیوم با درجه تسلیحاتی در قم تولید کند. ولی آژانسهای اطلاعاتی غرب میگویند که آنها نمیدانند مواد خام اورانیوم - اورانیوم هگزافلورایدیا یو. اف. 6 - قرار است از کجا تامین شود. اگر رژیم ایران تلاش کند یو. اف. 6 را از انبارهای موجود خود به یک تاسیسات مخفی منتقل کند، بازرسان سازمان ملل متحد قطعاً این تغییر مکان را کشف خواهند کرد.
یک مقام اطلاعاتی ارشد مستقر در خاورمیانه گفت: «آیا تاسیسات مخفی دیگری هم در جایی وجود دارد؟ من الان قاطعانه میگویم بله».

یاد آوری می شود که درپی کنفرانس مشترک باراک اوباما، سارکوزی و گوردون برون در شهریورگذشته، درمورد تاسیسات مخفی اتمی رژیم در قم، ساندی تایمز مورخ 27 سپتامبر (پنجم مهر) نوشت:. . . . این اولین باری نیست که مچ رژیم ایران گرفته میشود. در سال 2002، افشاگری یک گروه مخالف ایرانی به برملاشدن سایت اصلی زیرزمینی رژیم ایران درنطنز برای غنی سازی رهنمون شد. همان گروه، یعنی شورای ملی مقاومت ایران در دسامبر 2005 اعلام کرد که کارهای تونل سازی برای ساخت یک تاسیسات مخفی زیر زمینی اتمی در قم در جریان است. محمد محدثین، مسؤل کمسیون خارجه شورای ملی مقاومت ایران گفت که ساخت این محل در سال 2000 توسط یک بخش متخصص مهندسی سپاه پاسداران آغاز شد. او گفت دو دانشمند روسی به ایران برای مخفی کردن این تاسیسات هسته ای کمک کردند».
همزمان، وال استریت ژورنال 26سپتامبر2009(چهارم مهر88) در باره کنفرانس مشترک رئیس جمهور آ مریکا، رئیس جمهورفرانسه ونخست وزیر انگلستان راجع به تاسیسات اتمی قم و افشاگریهای مقاومت ایران درمورد مخفی کاری اتمی رژیم درمقاله یی با عنوان «خیالپردازی خلع سلاح ـ اوباما معاهدات کنترل تسلیحاتی را دنبال می‌کند ولی رژیم ایران بمب می سازد» نوشت: فعالیتهای اتمی ایران سالها قبل شروع شد اما توسط یک گروه اپوزیسیون در تبعید و نه توسط آژانس انرژی اتمی، افشاگردید
وال استریت ژورنال افزود:بعد از اینکه وجود تأسیسات نطنز در سال 2002 افشا شد، رژیم ایران در صدد برآمد که به ساختن سایتهای مخفی بپردازد و حالا مقامات می‌گویند به ایران مظنون هستند که سایتهای مخفی دیگری هم داشته باشد. آمریکا، فرانسه و انگلستان دیروز( 25سپتامبر) اسنادی را با جزئیات از یک سایت مخفی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه کردند.
ملایان وقتی متوجه شدآمریکا از وحود این سایت مطلع شده، برای پیشگیری از عواقب احتمالی، این مجتمع را تحت عنوان کارخانه نمونه سازی برای کاربردهای مدنی، به دیدبان اتمی ملل‌متحد در وین اطلاع دادند. روشن نیست که به چه دلیل ملاها به خود دردسر دادند که چنین کاری بکنند. سابقه دهسال گذشته‌ی تلاشهای بین‌المللی برای مانیتور، کنترل و تحریم برنامه اتمی ایران داستان بی‌تفاوتی‌هاست. فعالیتهای تسلیحات اتمی ایران سالها قبل شروع شد اما توسط یک گروه اپوزیسیون در تبعید و نه توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که از سال 1992 در ایران اجازه فعالیت داشته، افشاگردید.