گفتگو با آقای یزدان حاج حمزه
30 مهر1390

دعوای غرب با رژیم ایران برسرفعالیتهای  اتمی این رژیم درمعرض تحولات جدیدی قرارگرفته است .ازیکسو بحث نشست ومذاکرات دیگری بین طرفین مطرح است و کاترین اشتون ، مسؤل سیاست خارجی اتحادیه اروپا ونماینده قدرتهای عضو گروه 1+5 ، باوجود آنکه  درماه ژانویه گذشته نسبت به مذاکره با رژیم ایران ابرازیاس کرده بود ، روز 22 اکتبر 2011 درپاسخ به نامه وابراز تمایل جلیلی دبیرشورایعالی امنیت رژیم ایران برای مذاکره جواب مثبت داده و اعلام کرده « اگر ایران آماده است درباره نگرانی‌های موجود، بدون قید و شرط به پای میز مذاکرات بنشیند، «ما با نشستی در هفته‌های آتی در محلی که برای دو طرف مناسب باشد، موافق هستیم.»وازسوی دیگر روزنامه  نیویورک‌تایمز در گزارشی نوشته است، دولت اوباما، آژانس بین المللی انرژی اتمی را تحت فشار گذاشته که گزارش خود درباره ابعاد  «نظامی» برنامه هسته‌ای  ایران را منتشر کند. سؤال مقدری که این تحولات به وجود می آورد اینستکه آیا این دعوای 6 ساله که طی آن شورای امنیت سازمان ملل 4 قطعنامه تؤام باتحریم علیه رژیم صادرکرده و به موازات آن آمریکا واروپا باقطعنامه های خاص خودرژیم ایران را زیرفشارمضاعف قرارداده اند ، به نقطه تعیین کننده خود نزدیک می شود ؟ پیرامون این سؤال گفتگوی دیگری داشته ایم با آقای یزدان حاج حمزه که درزیرآورده شده است .

سؤال 1 – آقای حاج حمزه اولین سؤالی که در این شرایط  پیش می آید اینستکه باوجودآنکه طرف خارجی از مذاکرات قبلی نتیجه نگرفته و پس ازمذاکره استانبول ( اخرین دور مذاکره با نمایندگان رژیم ) نسبت به آن ابراز ناامیدی کرده بود ،چه تحول جدیدی پیش آمده که طرفین  بار دیگربه  انجام مذاکره ابراز تمایل کرده اند ؟

جواب 1 – تحول جدید ، خطردستیابی رژیم ایران به امکان تولید بمب  است .  ابراز نگرانی مکرر آژانس بین المللی انرژی اتمی نسبت به جنبه نظامی فعالیتهای هسته ای رژیم ایران نشانه نزدیک شدن این خطراست علاوه براین برخی از مراکزتحقیقاتی ذیربط نظیرموسسه « راند» گزارشی زیر عنوان «آینده هسته ای ایران و گزینه های مهم سیاست خارجی آمریکا» منتشر کرده و در آن نتیجه می گیرد که «حکومت ایران اکنون به طور کلی توانایی تولید سلاح هسته ای را دارد و بنابراین سیاست اصلی آمریکا باید بر ترغیب ایران به برنداشتن گام بعدی و نساختن سلاح هسته ای استوار شود.» (رادیو فردا 10 ژوئن2011)
 اما درمورد تمایل به مذاکره ، این باررژیم ایران بوده که  پیش قدم شده و درخواست مذاکره دیگری را مطرح کرده است . حداقل سود نشست وبرخاست ومذاکره نمایندگان رژیم باطرف دعوا ی خارجی خرید وقت است که به پیشروی فعالیت اتمی اش  کمک می کند ..رژیم درمذاکرات قبلی عقب نشینی یعنی « تعلیق غنی سازی اورانیوم» را که شورای امنیت 6 قطعنامه برای آن صادرکرده خط قرمزتلقی کرده وبه شرط نزدیک نشدن طرف خارجی به این خط قرمزواردمذاکره شده است .بنا براین تا به حال درمذاکره نه تنها چیزی را نباخته بلکه بردداشته است .نکته دیگری را که درمورد انگیزه رژیم برای مذاکره باید یاد آوری کرد،حفظ میانجیگری  روسیه وچین دراین دعوااست .رژیم تا به حال دردرون  شکاف به کار خود ادامه داده ومی داند اگر غرب موفق شود  شکاف روسیه وچین باخود را ببندد ،عرصه براو تنگ می شود وراه ادامه فعالیتهای نا مطلوب هسته ای اش بسته خواهد شد. آخرین کمک  روسیه به رژیم و طرف غربی ، میانجیگری درمورد  داد وستد گام به گام برای خروج از بن‌بست است . به این ترتیب که رژیم ضمن ادامه  غنی سازی 3 تا 5 درصدی اورانیوم که انرا خط قرمز اعلام کرده ،  به ازای دست برداشتن ازسایرسرسختی هایش ، مثلادست برداشتن ازغنی سازی 20 درصدی اورانیوم وگشودن دربهایی که تا به حال به روی بازرسان بسته ویا پاسخ دادن به سؤالات آژانس که تا به حال بی جواب گذاشته، پیچ تحریم شل ترشود وتحریمها کاهش یابد
واما  طرف غربی نیزدرحالی که خطراتمی شدن رژیم ایران را جدی تلقی می کند ، هنوز به سیاست تغییررژیم ایران نرسیده وجنگ رانیز دردستورکارخود قرار نداده ، همچنان سیاست افزایش فشارتحریم توأم با مذاکره تشویق آمیز  ( سیاست دو ریلی ) را  دنبال می کند . درعین حال، آمریکا وکشورهای اروپایی عضو گروه 1+5 که روی این سیاست اتفاق نظردارند، برای پیشبرد موثرآن به همکاری روسیه وچین نیازمند ند وبدون این همکاری تشدید فشارتحریم ازطریق  صدورقطعنامه های تحریمی  جدید وحتی اجراورعایت همه جانبه قطعنامه ها  ی  تصویب شده شو رای امنیت  میسرنخواهد شد . از این روی ،غرب با آنکه تجربه کرده رژیم ایران روی ادامه فعالیتهای اتمی اش حساب استراتژیک برای بقاء خود بازکرده وبا وجود آنکه خامنه ای رهبررژیم آشکارادرکرمانشاه اعلام  کرده  که شخصا پشت این ماجراست و از عقب نشینی سربازمی زند ،  به میانجیگری روسیه درعقب نشاندن گام به کام رژیم  به ازای عقب نشینی گام به گام آمریکا واروپا ازتحریم روی خوش نشان می دهد !! بنا براین رژیم با انگیزه خرید وقت و جلوگیری از افزایش تحریم وغرب با انگیزه اتمام حجت وآماده سازی روسیه وچین برای افزایش تحریم ها  به سمت این مذاکرات می روند

سؤال 2 – اگر این مذاکرات سربگیرد امارژیم کوتاه نیاید و  ازهیچ یک از فعالیتهای اتمی اش دست برندارد ،قهرا، دادوستد ی برای شروع و اجرای سیاست گام به گام مورد نظر روسیه انجام نخواهد گرفت وطرح روسیه دراین زمینه شکست خواهد خورد  . دراینصورت  طرف خارجی  برای افزایش تحریم ها به سراغ چه اقداماتی خواهد رفت ؟

جواب 2- اولاهنوزخیلی زود است که روی شکست طرح روسیه حساب بازکنیم . زیرا  غرب به آن روی خوش نشان داده و رژیم هم آنرا رد نکرده است . ازسوی دیگرشواهد متعدد نشان می دهند که رژیم ازافزایش فشارتحریم ها به‌خصوص درسطح شورای امنیت درهراس است . وزیرخارجه احمدی نژاد درمقابل رییس اتاق بازرگانی ونمایندگان بخش خصوصی  با اشاره به تحریم هایی که تا به حال انجام گرفته، به طور رسمی اقرارمی کند  که « ایران در ٣٢ سال گذشته هرگز چنین تحت فشارهای چالشی بسیار بزرگ اقتصادی وسیاسی نبوده است». رییس اطاق بازرگانی نیز درهمین نشست ازتحمیل «شرایط سخت »به بخش خصوصی سخن می گوید ( ایسنا 28 مهر 90 ) .بنا براین همانطوری که گفته شد رژیم علاوه برخرید وقت به هوای جلوگیری از افزایش تحریم های شورای امنیت به سمت مذاکره متمایل شده است .نمایندگان  رژیم در برخورد با قدرتهای غربی ، غنی سازی20 درصدی اورانیوم را وسیله شانتاژ وگروکشی قرارداده اند .    پس ازانکه به حکم خامنه ای زیرقرار مبادله اورانیوم 3/5 درصدی با میله های سوخت اورانیوم 20 درصدی زدند ،  با آنکه امکان تبدیل  اورانیوم 20 درصدی به میله های سوخت 20 درصدی برای راکتور دانشگاه تهران را ندارند، مرتبا تولید  آنرا به رخ مخاطب خارجی می کشند تا درسرمیزمذاکره،مذاکره برسرموضوع اصلی دعوا یعنی تعلیق کامل غنی سازی را منحرف نمایند و  دادوستد احتمالی را به تعلیق تولید غنی سازی 20 درصدی درازاء دریافت میله های سوخت 20 درصدی محدود کنند .همه چیز بستگی به این دارد که طرف خارجی بعد ازسالها نشست وبرخاست با این رژیم تا چه حد حواسش جمع است که به مسیرانحرافی نیفتد وتا دیرنشده  به اقدام‌ها لازم برای جلوگیری ازپیشروی رژیم ایران درجهت تولید بمب اتمی متوسل شود .
اگرمذ اکره آینده گروه 1+5 بارژیم ، مثل مذاکرات قبلی شکست بخورد و اژانس بین المللی انرژی اتمی نیز درگزارش ماه نوامبرخود روی دلایلی انگشت بگذارد که برنظامی بودن فعالیتهای اتمی رژیم ایران دلالت دارند ، راه برای تحریم های کارآ،باز می شود .پیش ازاین، در تدوین قطعنامه جهارمین دورتحریم رژیم توسط شورای امنیت ، تحریم بانک مرکزی وبه نوعی تحریم خرید نفت از ایران نیز گنجانده شده  بود که با مخالفت چین وروسیه منتفی گردید . اینبار حتی اگرآمریکا به تنهایی به سمت  تحریم ها یی مثل تحریم بانک مرکزی ایران برود ، می تواند اروپا چین وتا حدودی روسیه را  برسردوراهی انتخاب معامله با بانک های آمریکا  یا معامله با بانکهای ایران قرار دهد ،و به دنبال خود بکشد . تحریم بانک مرکزاگرفراگیرشودمعاملات بین المللی  سیستم بانکی ایران فلج خواهد شد و دادوستدبانکی ازجمله پرداخت بانکی پول خرید نفت نا ممکن خواهد شد ومعامله نفت ایران به سطح معامله  پایاپای و یا معامله نقدی محدود می شود وبه شدت کاهش خواهد یافت . 

سؤال 3- درشرایطی که  سرمایه گذاری  وهمکاری نفتی خارجی درایران  درعمل به  شرکتهای چینی وروسیه ای محدود شده خبرهایی می رسد که اجرای قراردادهای شرکتهای چینی با ایران  به شدت کند شده وقرار داد سرمایه گذاری شرکت نفتی گازپروم روسیه درایران نیز لغو شده است  آیا این تحولات می تواند  شاخصی باشد برای  فاصله گرفتن این کشورها از رژیم ایران وهمراهی با غرب؟

جواب 3 –  درعالم رقابت های اقتصادی وقتی دست شرکتهای اروپایی  نیز مثل شرکتهای امریکایی  از مشارکت دربهره برداری  از ذخایرغنی نفت وگاز ایران   کوتاه می شود، شرکتهای چینی وروسی با دست بازتر می توانند در میدانی بی رقیب ضمن تحمیل شرایط خود  به شرکت  ملی نفت ایران  بهره برداری خود ازذخایرنفت وگاز ایران را گسترش دهند با این وجود ما شاهد حرکت معکوس شرکتهای چینی وروسی هستیم .به طوری که قرارداد شرکت روسی گازپروم برای استخراج نفت از میدان نفتی مشترک ایران وعراق ( میدان آذردرمرزمهران ) روز17 مهر90 لغو می شود. پیش از این ( 17 ژوین2011 ) شرکت نفت ایران به شرکت نفتی « سی آن پی سی » چین ،که رژیم آنرا جانشین شرکت توتال فرانسه برای اجرای قرارداد گازی  فاز 11 پارس جنوبی کرده ، اخطارداده بود که  اگربه تعلل وتأخیر دراجرای این قرارداد 4/7 میلیارد دلاری ادامه دهد قرارداد آن لغومی شود و شرکتهای داخلی را جانشین آن می کند .نقض تعهدات شرکتهای نفتی خارجی طرف قرارداد با ایران حتی بهره برداری از برخی از پروژه های تمام شده آن‌ها نظیر فازهای 9 و 10 پارس جنوبی نیز اشکال ایجاد کرده است .درحالی که نزدیک به دو سال از افتتاح رسمی دو فاز 9 و 10 پارس جنوبی می‌گذرد که از مجموع 24 چاه گازی این دو میدان، تنها هفت حلقه چاه در مدار تولید قرار گرفته است.دنیای اقتصاد در این مورد نوشت:  این موضوعی است که مدیرعامل نفت و گاز پارس دلیل آن را عمل نکردن شرکت‌های خارجی به تعهدات خود در قبال قراردادهای نفت و گاز با ایران عنوان می‌کند. نقض تعهدات شرکتهای نفتی خارجی وازجمله شرکتهای چینی وروسی درقبال ایران علل سیاسی دارد و نمی تواند صرفاً به علل فنی ومالی  باشد .

سؤال 4 – تحولات سیاسی دیگرنظیر افشای طرح تروریستی رژیم ایران درخاک آمریکا،گزارش نقض گسترده وشدید حقوق بشردرایران توسط سازمان ملل ، وهمچنین تحولات لیبی وسوریه تا چه حد روی افزایش فشارتحریم بر رژیم ایران موثرخواهد برد؟

پاسخ 4 – درحال حاضر آمریکا واروپا علاوه برفعالیتهای اتمی رژیم ایران تحریم مؤسسات ومقامات این رژیم را به حوزه  عملیات تروریستی برون مرزی سپاه قدس ازجمله درخاک آمریکاو سوریه ، و تا حدودی درحوزه نقض حقوق بشردرایران نیزگسترش داده‌اند . آمریکا واروپا با گسترش محورها ودامنه فشاربه رژیم ایران اگراهرم دیپلوماتیک فشار به چین وروسیه برای فاصله گرفتن از رژیم ایران را نیز به کار اندازند می توانند به طورکمی وکیفی فشارهای تحریمی روی رژیم ایران را به صورتی کارآ وفلج کننده افزایش دهند .پیشروی جنبش های ضد دیکتاتوری درمنطقه وبه خصوص در سوریه نیز می تواند راه را برای افزایش فشارروی دیکتاتوری نظامی ایران هموارکند .

سؤال 5 – با این اوصاف ، آیا می توان نتیجه گیری کرد که دعوای غرب برسرفعالیتهای اتمی خطرناک  ایران به نقطه تعیین کننده نزدیک شده است؟

پاسخ 5 – این دعوا درنقطه ای تعیین کننده خواهد شد که همه  اهرمهای مؤثر در عقب راندن رژیم ایران توسط  طرف خارجی به  کارگرفته شود و غرب با مردم ومقاومت ایران  درجهت تغییردیکتاتوری دینی -نظامی ایران همسو شود . این همسویی دوشاخص اقتصادی وسیاسی به هم پیوسته دارد . شاخص اقتصادی آن تحریم همه جانبه خرید نفت ازرژیم ایران درسطح شورای امنیت است که اتحادیه اروپا  با کمک آمریکا می توانددر آن پیشقدم شود و این تحریم را به سطح شورای امنیت برساند .شاخص سیاسی این همسویی کناررفتن غرب از سرراه جنبش ضد دیکتاتوری ایران است که ازخلال تجربه به ضرورت سرنگونی دیکتاتوری تغییرناپذیر ولایت فقیه رسیده است . شاخص کناررفتن غرب ازسرراه جنبش سرنگونی طلب مردم ایران نیزبه نوبه خود برداشتن برچسب ناچسب تروریستی است که دولت آمریکا به مقاومت سازمانیافته مردم ایران زده است . مقاومتی  که به گواهی دشمنی مستمروترس آلود دیکتاتوری حاکم درایران  می تواند جنبش ضد دیکتاتوری مردم ایران را سازماندهی کند وبه هدفش، که استقرارآزادی درایران است ، برساند .

با تشکر ازشما برای شرکت دراین گفت وشنود.