عکاسخانه سوریوگین

سالهای نخستین زندگیش در ایران گذشت. پدرش دیپلومات سفارت روسیه تزاری بود و خاورشناس. بعد از درگذشت پدرش در یک حادثه اسب سواری در تهران، مادرش با فرزندانش به گرجستان بازگشت. او و دو برادرش عکاسی را نزد دیمتری ایوانویچ ژرماکوف، عکاس معروف روسی در تفلیس آموختند. او به سن 40سالگی در سال 1249ش (1870م)، به همراه خانواده اش به ایران برگشتند و در تبریز ساکن شدند.

(سوریوگین در شهر وین قبل از سال 1880میلادی)

آنتوان ابتدا مدتی در دستگاه مظفّرالدین میرزا، ولیعهد ناصرالدین شاه، به عنوان عکاسباشی دربار به کار مشغول شد و از او لقب «خان» گرفت. سپس، به تهران رفت و یک استودیو عکاسی در خیابان علاءالدوله (فردوسی) دایرکرد.

(نمایی از درون عکاسخانه سوریوگین در سال 1319هجری ـ 5سال پیش از پیروزی انقلاب مشروط)

(آگهی عکّاسخانه سوریوگین در خیابان علاءالدوله تهران ـ

سال 1905 (یک سال پیش از انقلاب مشروطه)

(عکسی از خیابان علاءالدوله تهران، جنب میدان مشق تهران)

(میدان مشق تهران )

عکسهای سوریوگین که به سالهای 1249تا 1309 شمسی مربوط است، دامنه بسیار گسترده یی را دربرمی گیرد؛ هم از دربار شاهان قاجار تا اقشار و طبقات مختلف مردم در سراسر ایران. از آداب و رسوم، شغلها و حرفه ها، بناهای تاریخی، مناظر تهران و سراسر ایران از اواخر دوره سلطنت ناصرالدین شاه تا پایان دوره قاجار و دهه اول سلطنت رضاشاه.

او در طی این سالها هفت هزار نگاتیو شیشه یی از کارهای خودش و شماری از عکاسان گردآورد، امّا بسیاری از آنها ازمیان رفتند.

در سال 1287 شمسی (1908م) سوریوگین به سبب همراهی با مشروطه خواهان ناچار شد به سفارت انگلیس پناهنده شود. در همین زمان به دستور محمدعلی شاه قاجار بمبی در کنار عکّاسخانه او منفجر کردند و یکی از بزرگترین گنجینه های عکاسی دوران قاجار از میان بردند. در این حادثه تنها دو هزار نگاتیو شیشه سالم ماند و بقیه از میان رفت.

بعد از پایان دوره قاجار، سوریوگین در دوره رضاشاه نیز مورد غضب قرارگرفت و دو هزار نگاتیو جان به دربرده از بمبگذاری محمدعلی شاه، به دستور رضاشاه توقیف شد. در این دو حادثه دردناک حاصل دهها سال تلاش این عکاس هنرمند از میان رفت و او را به کلی از پاانداخت و سرانجام در سال 1312 شمسی (1933م) درگذشت و در گورستان ارامنه تهران به خاک سپرده شد.

بعد از درگذشت او، دخترش ماری که در سالهای آخر زندگی سوریوگین عکاسخانه را اداره می کرد، توانست حدود 700قطعه از نگاتیوها را از توقیف درآورد. این نگاتیوها و شماری از عکسهای کار سوریوگین بعد از درگذشت او و تعطیل شدن عکاسخانه به کلیسای پروتستان آمریکایی تهران منتقل شد و در سال 1951 در اختیار مؤسّسه «اسمیت سونیان» در شهر واشینگتن قرارگرفت و و سپس در اختیار گالری هنر فریر قرارگرفت و این گالری در سال 1983 نمایشگاهی از عکسهای او در آن شهر برگزار کرد.

مجموعه یی از عکسهای او نیز در نمایشگاهی در شهر بروکسل در سال 1897 و در پاریس در سال 1900 به نمایش درآمد.

شماری از عکسهای این عکاس هنرمند و دلسوز ایران زمین را در زیر می بینید: