«ما گلهای خندانیم»

عباس یمینی شریف

«ما گلهای خندانیم/ فرزندان ایرانیم
ایران پاک خود را/ مانند جان می دانیم
ما باید دانا باشیم/ هوشیار و بینا باشیم
از بهر حفظ ایران/ باید توانا باشیم
آباد باشی ای ایران/ آزاد باشی ای ایران
از ما فرزندان خود/ دلشاد باش ای ایران»

 

   عباس یمینی شریف، معروفترین شاعر کودکان، در اول خرداد 1298 در تهران زاده شد و در 28آذر1368 درگذشت.

   در سال 1321، اولین شعرش برای کودکان در مجله «نونهالان» به چاپ رسید. چند بیت از آن شعر:

«سوسکه میگه جیر جیر/ شد وقت خواندنم دیر

موسیقی، خوب می دانم/ در رادیو می خوانم

بشنو میان هَشتی/ از من نوای دشتی

آوازه خوان خوشنام/ منم میان حمّام

کلاه من فرنگی است/ رخت و لباسم رنگی است...»

یمینی شریف در سال 1323 با ابراهیم بنی احمد مجله «بازی کودکان» را منتشرکرد. شعر «بلبل و پروان» او در مجله «بازی کودکان»:

 

«بلبلی گفت به پروانه: "ترا/ نیست از عشق نشانی پیدا

 

تو به هر گل که رسی می بویی/ دلبری, هر گذری می جویی

 

روزها پرسه زن گلزاری/ هر زمان روی گلی جا داری

 

تو دلی سوخته داری چون من/ نکنی ناله, نداری شیون"

 

ـ بلبل این گفت و از اینجا پرزد/ به گلی وقت پریدن سرزد

 

کنده شد آن گل و بر خاک افتاد/در میان خس و خاشاک افتاد    

باد گلبرگی از آن را برداشت/ رو به صحرا و در و دشت گذاشت

 

رفت پروانه چو دیوانه به پیش/ نگهی کرد به دلداده خویش

 

دید افتاده به خاک, افسرده/ همه برگ و گلش پژمرده

 

بی درنگ از عقب باد پرید/ تا به گلبرگ جداگشته رسید

 

کرد یک لحظه به دورش پرپر/ رفت نزدیک و گرفتش دربر

 

خسته از رنج ره افتاد زمین/ وقت افتادن می گفت چنین:

 

"جان به تن دارم و چشمم نگرد/ به ستم برگ گلی باد برد؟"

 

برگ گل را به لب خویش نهاد/ آهی آهسته کشید و جان داد».

      

   (مجله «بازی کودکان» یا «رهنمای آینده», شماره 64, سال 1325)

 

در سال 1324شعرهایش در کتابهای درسی دوره ابتدایی واردشد. از جمله، شعر زیر:

«به دست خود درختی می نشانم/ به پایشجوی آبی می کشانم
کمی تخم چمن بر روی خاکش! برای یادگاری میفشانم
درختم کم کم آرد برگ و باری! بسازد بر سر خود شاخساری
چمنروید در آنجا سبز و خرّم/ شود زیر درختم سبزه زاری
به تابستان که گرما رونماید/ درختم چتر خود را می گشاید
خنک می سازد آنجا را ز سایه/ دل هررهگذر را می رباید
به پایش خسته یی بی حال و بی تاب/ میان روز گرمی میرود خواب
شود بیدار و گوید ای که اینجا/ درختی کاشتی، روح توشاداب»

   در سال 1334، با همسرش توران مقومی دبستان «روش نو» را پایه گذاشت. بعدها به مجموعه آموزشی از کودکستان تا دوره راهنمایی تبدیل شد. آن دو این مجموعه را تا سال 1362 اداره می کردند.

(یمینی شریف و دانش آموزان مدرسه «روش نو».

در دیماه 1335 اولین شماره مجله «کیهان بچه ها» منتشرشد. جعفر بدیعی، سردبیر و عباس یمینی شریف مشاور این نشریه بود. بعدها مدیر آن مجله شد. آن دو تا سال 1358 با مؤسسه کیهان همکاری می کردند.

 

(کیهان بچه هاـ مرداد1351)

   از سال 1358 به بعد «کیهان بچه ها» تابلو تبلیغات رژیم آخوندی شد. روی جلد دو شماره «کیهان بچه ها» در این دوره:

(کیهان بچه ها ـ31شهریور1360)


(یادمان یکی از قربانیان جنگ ضدمیهنی ـ اردیبهشت1361)

  

   «اگر کودکان و نوآموزان می خواستند از بهترین شاعری که می شناسند، مجسّمه یی بریزند، از شاعری که عمری را وقف خدمت به تربیت آنها کرده، آن شاعر،فرخزاد یا شاملو یا نیما نبود، سعدی یا پروین یا ایرج یا بهار هم نبود. آن شاعریمینی شریف بود...

   یمینی نزدیک نیم قرن است برای کودکان شعر می گوید؛ شعرهای مناسب، شعرهای سنجیده، شعرهای درخور فهم کودکان و سنّهای مختلفآنها، شعرهایی که هم کودکان را خوش می کند، هم آموزنده است و هم درس زندگی و رفتار نیکوبه آنها می دهد.

   شعر خوب برای کودکان گفتن تنها به سادهگویی برنمی آید. نکته های باریکتر هست که رعایت آنها هم قریحه فکری می خواهد و همدانستن فن. کودکان وزن و تکرارهای صوتی را دوست دارند. غالب اشعار اَتَل مَتَل مانند, معنی منطقی روشنی ندارند. وزن و بازیهای صوتی است که آنها را مطلوب بچه ها می کند.

   عالم کودکان، عالم دیگری است. منطق بزرگها هنوز آن را مهار نکرده است و در آن آزادیهایی هست که ما آنها را ازدست داده ایم. افراد نادری می توانند به آن عالم برگردند و با کودکان دمساز شوند و به زبانخودشان برای آنها شعر بگویند و قصه بنویسند. یمینی شریف سرآمد آنهاست. اشعار او نونهالان را شاد و سیراب می کند و بزرگسالان را با تأثیری که در آنهاست به عالم کودکان باز می گرداند. پدران و مادرانی نیز که به خوشی و شادی و تربیت فرزندان خود پایبندند اگر بخواهند از این لحاظ شاعر قهرمان خود را برگزینند، چه کسی را جز یمینی شریف اختیار خواهند کرد.

     اخیراً منتخبی از اشعار یمینی که برای کودکان سنین مختلف سروده است به نام «نیم قرن در باغ شعر کودکان» گزینه یی ازاشعار عباس یمینی شریف, با تصاویر سیاه قلم از طرف «انتشارات روش نو» منتشر شده، بهترین هدیه یی است که پدران و مادران می توانند برای فرزندان خود تهیه کنند. به خصوص پدران و مادرانی که در خارج از ایران به سر می برند و می خواهند پیوند فرزندانشان با ایران و زبان فارسی بریده نشود.

     در مقدمه شیرین و باصفا و آموزنده یی که یمینی بر این مجموعه نوشته، از خاندان خود و قصه هایی که در کودکی می شنیده، ازآنچه در مکتب و دبستان تجریش می آموخته، از همسایگی فرخی یزدی در دربند شمیران وتشویقی که از وی دیده است، از شروع شاعری خود، از تحصیل در دانشسرای مقدماتی تهران و بعد دانشسرای عالی و سپس شروع به تدریس و بعد عزیمت به آمریکا و مطالعه آموزش و پرورش کودکان در دانشکده تربیت معلّم دانشگاه کلمبیا و از شروع طبع اشعارش در مجلات و بعد در کتابهای درسی و غیره یاد می کند. در این ضمن پرده رنگین و روشنی از تاریخ شعر کودکان در نیم قرن اخیر ترسیم می نماید و از کسانی که او را در کارش یاری کرده اند،نام می برد.

   یمینی شریف به حقیقت عمر خود را باثباتی درخور ستایش و بدون هیچ انحرافی، وقف فرزندان ایران کرده است. مدیر و مؤسّس چندین مجله مخصوص کودکان و نوجوانان بوده است. گذشته از سرودن اشعار برای کودکان، به ترجمه کتاب برای کودکان و تأٌلیف داستان و نمایشنامه برای کودکان و نوآموزانپرداخته است و «شورای کتاب کودک» را در برنامه های بسیار سودمندشان مدد کرده است. فهرست آثار او به ۲۷ جلد بالغ می شود. گذشته از آنچه خود نوشته و سروده، عده زیادی ازنقّاشان هنرمند را از ممیّز و دولّو و کلانتری و غیر آنها به همکاری خود خوانده و به خدمت اطفال گماشته است.

     در آخر مقدمه خود به نقص مهمی در برنامه های دانشگاهی ایران اشاره می کند و آن تدریس نکردن ادبیات کودکان و تاریخ و اصول آناست. اگر روزی چنین درسی دایر شود، قدر یمینی شریف و کسان دیگری که به تربیت نوباوگان و دانش آموزان خدمت کرده اند، از جبّار باغچه بان و ابراهیم بنی احمد و توران میرهادی و لیلی آهی (ایمن) و کیانوش و پروین دولت آبادی و چندین تن از شاعران و نویسندگان دیگر مثل شاملو و آزاد و فرجام، که آثارشان برای بچه ها توسط "کانون پرورشفکری کودکان و نوجوانان" با تصاویر مناسب منتشر شده و برخی شاعران که یمینی شریف ازآنها در مقدمه خود یادکرده است، ولی من با آثارشان آشنا نیستم, بیشتر و بهتر آشکارخواهد شد...»

   («ایران نامه»، سال ششم، شمارهبهار ۱۳۶۸، مقاله عباس یمینی شریف، دکتر احسان یارشاطر).