مثلهای شیرین فارسی

«نگه کردن عاقل اندر سفیه»

سعدی در «بوستان» حکایتی دارد از قحطی دمشق که در آن «یاران فراموش کردند عشق». در آن خشکسال «آسمان بر زمین شد بخیل» که کشتزاران و درختان خرما خشک  لب ماندند و آبی در هیچ جا نماند به جز در چشمخانه کودکان یتیم.

               نبودی به جز آه بیوه زنی
                      اگر برشدی دودی از روزنی
                چو درویش بی رنگ دیدم درخت
                       قوی بازوان سست و, درمانده  سخت
                نه در کوه  سبزی, نه در باغ شخ
                        ملخ بوستان خورده, مردم ملخ

    در آن حال به یکی از دوستان قدیم برخوردم که از او پوستی بر استخوانی مانده بود, با این که دارای مکنت و ثروت بود و زر و مال فراوان داشت,
به او گفتم: ترا چه پش آمد که به چنین روزی افتادی؟
گفت: «چو دانی و پرسی سؤالت خطاست». نمی بینی که سختی به نهایت رسید و درماندگی مردم حدّ و مرزی ندارد؟
    به او گفتم: آخر تو که صاحب جاه و مال هستی و اگر دیگری از نداری هلاک شد, «ترا هست, ”بَط (مرغابی) را ز توفان چه باک؟“»
                
          نگه کرد رنجیده در من فقیه
                 نگه کردن عاقل اندر سفیه
و گفت:
           من از بینوایی نیَم روی زرد
                   غم بینوایان رخم زرد کرد
            نخواهد که بیند خردمند, ریش
                   نه بر عضو مردم, نه بر عضو خویش