داستان خر سقّا

 

ـ بود سَقّایی مر اورا یک خری
(سقّا=آب دهنده, کسی که آب به خانه ها می بَرَد)
       گشته از محنت دو تا چون چنبر(=دایره, حلقه)ی


                   عاشق جو تا به روز مرگ خویس
 ـ جو کجا؟ از کاه خشک او سیر نی
               در عقب زخمی ز سیخ آهنی
 ـ میرآخور(=سرپرست کارکنان اصطبل) دید او را رحم کرد
                          کاشنای صاحب خر بود مرد
  ـ پس سلامش کرد و پرسیدش ز حال
                  کز چه این خر شد دو تا همچون هلال؟
  ـ گفت کز درویشی و تعسیر (=به سختی افتادن)من
        خود نمی یابد جوُ, این بسته دهن
 ـ گفت بسپارش به من تو روز چند (=چندروز)
          تا شود در آخور شه, زورمند
 ـ خر بدو بسپرد و از زحمت برَست
           در میان آخور سلطانش بست
  ـ خر ز هر سو مَرکَب تازی (=اسب عربی) بدید
           با نوا (=دربرابر ؛بینوا)و فَربه (=چاق) و خوب و جدید
 ـ زیر پاشان رُفته و آبی زده
          کَه (=کاه) به وقت و جو به هنگام آمده
  ـ خارش و مالش (=قَشوکشیدن تن اسبها) مَر اسبان را بدید
            پوز بالاکرد کای (=که ای) رَبّ مجید
 ـ نه که مخلوق توأم, گیرم خرم
         از چه زار و پشت ریش (=زخم) و لاغرم؟
ـ شب ز درد پشت و از جوع (=گرسنگی) شکم
       آرزومندم به مردن دَم به دَم
  ـ حال این اسبان چنین خوش با نوا (= به سامان و رو به راه)
         من چه مخصوصم به تعذیب (=عذاب کشیدن) و بلا؟
  ـ ناگهان آوازة پیکارشد
      تازیان را وقت زین و کارشد
  ـ زخمهای تیر خوردند از عَدو (=دشمن)
               رفت پیکانها (=تیر, نوک تیر) در ایشان سو به سو
 ـ از غزا (=جنگ) بازآمدند آن تازیان
      اندر آخور, جمله (=همگی), افتاده, ستان
 (ستان=به پشت افتاده بر روی زمین)
 ـ پایهاشان بسته محکم با نوار
        نعلبندان ایستاده بر قطار (=پشت سر هم)
 ـ می شکافیدند تن هاشان به نیش
   تا برون آرند پیکانها ز ریش (=زخم)
  ـ چون خر آن را دید, پس, گفت: ای خدا!
        من به فقر و عافیت دارم رضا

                    (مثنوی, مولوی, دفتر پنجم, ص 482)